Bureauonderzoek en Verkennend Booronderzoek Archeologie Plangebied Poppenbouwing te Geldermalsen, Gemeente West Betuwe

Hamaland Advies heeft in opdracht van SCP 32 BV een archeologisch bureauonderzoek en een verkennend booronderzoek uitgevoerd, vanwege de geplande nieuwbouw van een warehouse aan de Poppenbouwing te Geldermalsen, gemeente West Betuwe. Het plangebied heeft een omvang van 60.200 m² waarvan 39.632 m² daadwerkelijk wordt bebouwd. De geplande ontgravingsdiepte is nog niet bekend, maar zal zeker 80 cm-mv bedragen (vorstvrij funderen). In het kader van de aanvraag van de omgevingsvergunning dient onderzoek te worden uitgevoerd naar de archeologische waarden op het te ontwikkelen terreindeel. Het overgrote deel van het plangebied heeft op de archeologische beleidskaart van de gemeente West Betuwe waarde-archeologie 5. Dit betreft gebieden met een middelmatige verwachte dichtheid aan archeologische resten. Archeologisch onderzoek is noodzakelijk bij bodemingrepen dieper dan 30 cm-mv en bij plangebieden groter dan 1.000 m². In het noordoosten van het plangebied is nog een strook aanwezig waarvoor waarde-archeologie 3 geldt. Het betreft een gebied met een hoge verwachte dichtheid aan archeologische resten. Onderzoek is noodzakelijk bij bodemingrepen dieper dan 30 cm-mv en bij plangebieden groter dan 500 m². Conclusie Op basis van de verkregen gegevens is het nog niet geheel duidelijk of er binnen het plangebied sprake is van oever-, crevasse- en/of komafzettingen. Het plangebied ligt volgens de stroomgordelkaart in het noordoosten grenzend aan de stroomgordel/crevasse van de Linge, welke potentieel bewoonbaar was gedurende de Late-IJzertijd en de Romeinse tijd. De top van het zand van deze stroomgordel wordt binnen de eerste meter beneden het maaiveld verwacht. Geomorfologisch gezien worden er binnen het plangebied twee eenheden verwacht. Het zuidelijk deel staat gekarteerd als een rivierkomvlakte en het noordelijk deel als een stroomrugglooiing Binnen het plangebied is vermoedelijk een kalkrijke poldervaaggrond ontwikkeld. Als er binnen het plangebied sprake is van intacte oeverafzettingen en/of crevasse afzettingen, dan worden resten uit de periode van de IJzertijd tot en met de Romeinse tijd met de geplande nieuwbouw binnen het plangebied bedreigd. Archeologische waarden worden in de top van de oeverafzettingen en/of de crevasse afzettingen verwacht. Het gebied was voor het ontstaan van oeverwallen en crevasses vermoedelijk te nat voor bewoning. De perioden voor de IJzertijd krijgen dan ook een lage archeologische verwachting. Het plangebied heeft tot de aanleg van het industrieterrein volgens het beschikbare historische kaartmateriaal altijd een agrarische functie gekend, welke de bodem tot op nog onbekende diepte zal hebben verstoord. Binnen het plangebied is geen sprake geweest van historische bebouwing. De eerste bebouwing binnen het plangebied is op de kaart van 2010 in de noordwesthoek waar te nemen en hangt samen met de ontwikkeling van het industrieterrein. Voor de Late Middeleeuwen tot de Nieuwe tijd geldt dan ook een lage archeologische verwachting. Veldonderzoek Uit de resultaten van het uitgevoerde verkennend booronderzoek blijkt dat in het plangebied sprake is van een subrecente ophoging met daaronder kalkrijke oever-, bedding en crevasse afzettingen van de stroomgordel van de Linge die aangetroffen zijn op een diepte vanaf 40 cm-mv. Daarnaast komen komafzettingen en restgeulafzettingen voor. Waarschijnlijk gaat het om een kronkelwaard. In de diepere ondergrond komen crevasse afzettingen en grove grindrijke geulafzettingen voor die behoren bij een ouder systeem, het Bommel/Linge systeem. De middelhoge verwachting voor vindplaatsen uit de periode van de IJzertijd en Romeinse Tijd die gekoppeld is aan de oever- en beddingafzettingen van de Linge is niet bevestigd met het onderzoek. Er zijn geen sporen van bodemvorming als gevolg van menselijk handelen in het verleden of vegetatiehorizonten (laklagen) aangetroffen. De archeologische verwachting voor het plangebied kan derhalve bijgesteld worden naar laag. Selectieadvies Door het ontbreken van cultuurlagen (vuile lagen al dan niet met archeologische indicatoren) en het ontbreken van vegetatiehorizonten achten wij vervolgonderzoek weinig zinvol. De top van de aangetroffen oever-, bedding- en crevasse afzettingen zijn kalkrijk, wat erop wijst dat de aangetroffen natuurlijke sedimenten zijn gevormd in een nat en dynamisch milieu dat niet erg geschikt was voor permanente menselijke bewoning. De trefkans op intacte archeologische vindplaatsen binnen de maximale boordiepte (350 cm-mv) is daarmee nihil. Selectiebesluit Via de opdrachtgever hebben wij op 23 juni 2021 de beoordeling ontvangen van het conceptrapport door de Regioarcheoloog van de Omgevingsdienst Rivierenland (dhr. H.J. van Oort) namens gemeente West-Betuwe. Behoudens een enkele opmerking die verwerkt is in deze definitieve rapportage is het rapport geaccordeerd. Het onderzoek is volgens de geldende wet- en regelgeving en de door het bevoegd gezag gehanteerde richtlijnen uitgevoerd. De Regioarcheoloog stemt in met de resultaten en conclusies. Er is op basis van de gehanteerde onderzoeksmethode geen reden om een of meerdere archeologische vindplaatsen te verwachten. We onderschrijven daarmee het advies om vervolgonderzoek achterwege te laten. Namens gemeente West Betuwe geven we het plangebied vrij voor de ontwikkeling en bouw van een nieuw warehouse. Voorbehoud Het uitgevoerde onderzoek is op zorgvuldige wijze verricht volgens de algemeen gebruikelijke inzichten en methoden. Het archeologisch onderzoek is erop gericht om de kans op het aantreffen dan wel vernietigen van archeologische waarden bij bouwwerkzaamheden in het plangebied te verkleinen. Verder dient te allen tijde bij het afgeven van een omgevingsvergunning de wettelijke meldingsplicht (Erfgoedwet 1-7-2016, art. 5.10 en 5.11) kenbaar te worden gemaakt, om het documenteren van toevalsvondsten te garanderen: ‘Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij onze minister’. Deze aangifte dient te gebeuren bij de RCE te Amersfoort. Het verdient aanbeveling ook de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente West Betuwe hiervan per direct in kennis te stellen