Börn foreldra með persónuleikaraskanir: Áhrif geðraskana foreldra á heilsu og líðan barna

Geðsjúkdómar eru algengir og valda almennt meira vinnutapi en flestir aðrir sjúkdómsflokkar. Þegar foreldri veikist af alvarlegri geðröskun getur það leitt til skertrar getu til þess að sinna uppeldishlutverkinu sem skyldi. Þá hafa rannsóknir sýnt að fjarvera foreldris í bernsku til að mynda vegna veikinda kann að hafa víðtæk áhrif á sálræna líðan barna sem getur fylgt þeim fram á fullorðinsár. Ritgerðin fjallar um hvernig áhrif það getur haft á börn að alast upp í aðstæðum þar sem foreldri glímir við geðröskun. Persónuleikaraskanir verða teknar fyrir og jaðarpersónuleikaröskun sérstaklega gerð skil. Markmið ritgerðarinnar er að svara eftirfarandi rannsóknarspurningum: Hvaða áhrif hefur það á heilsu og líðan barna að alast upp hjá foreldri með persónuleikaröskun? Hvernig þjónusta er í boði á Íslandi fyrir börn undir 18 ára sem alast upp hjá foreldri sem greinst hefur með alvarlegan geðsjúkdóm? Niðurstöður ritgerðarinnar leiddu í ljós að algengt er að foreldrahlutverkið kunni að reynast einstaklingum með jaðarpersónuleikaröskun erfitt. Foreldrahlutverkið er talið einn stærsti áhrifaþátturinn á geðheilsu barna og jákvæð tengslamyndun ungabarna við umönnunaraðila talin grunnurinn að góðum vitsmunalegum og tilfinningalegum þroska barna. Takist ungabörnum ekki að mynda jákvæð tengsl við umönnunaraðila í bernsku er talið að slíkt geti haft skaðleg áhrif á geðheilsu barns. Niðurstöður rannsókna hafa sýnt að algengt er að misbrestur verði í tengslamyndun ungra barna sem eiga mæður með jaðarpersónuleikaröskun. Börn foreldra með geðraskanir eiga einnig í hættu á að gangast í hlutverkaskipti (e. role reversal) og ábyrgðarhlutverk (e. young carer) sem annarsvegar getur leitt af sér skaðleg áhrif á líðan barna eða hinsvegar byggt upp ótrúlega seiglu hjá börnum sem komast vel af í slíkum aðstæðum. Undanfarin ár hefur áhersla á geðheilbrigði barna verið í brennidepli en fyrr á árinu var Okkar heimur fjölskyldusmiðjum komið á fót sem reknar eru af Geðhjálp. Þá eru fjölskyldusmiðjurnar og Geðheilsuteymi fjölskylduvernd helsta þjónusta sem veitt er börnum foreldra með geðraskanir