Admissibility of the provisions regarding the contractual penalty in the event of rescission of the contract due to a breach of a (non) pecuniary obligation

Celem niniejszego artykułu jest próba ujęcia problematyki dopuszczalności zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy, w sytuacji gdy podstawą odstąpienia jest naruszenie zobowiązania o charakterze pieniężnym. Analiza tego zagadnienia zostanie przeprowadzona w oparciu o poglądy orzecznictwa i doktryny. W pierwszej części artykułu zostanie zwięźle scharakteryzowane pojęcie kary umownej. Już z woli samego ustawodawcy, kara umowna ma naprawiać szkodę, która powstała z niewykonania lub nienależytego zobowiązania niepieniężnego. Autorka wskazuje na szereg kontrowersji, jakie powstały w orzecznictwie w związku z możliwością zastrzeżenia kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy na wypadek naruszenia zobowiązania o charakterze pieniężnym. W judykaturze wykształciły się dwie linie orzecznicze. Pierwsza opowiada się za dopuszczalnością, na zasadzie swobody umów, takiej konstrukcji prawnej. Druga z kolei wskazuje, iż takie postanowienia umowne są nieważne jako sprzeczne z bezwzględnie obowiązującą regulacją art. 483 k.c. Przełomowa dla niniejszych rozważań pozostaje uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2019 r., opowiadająca się jednoznacznie za niedopuszczalnością zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu naruszenia zobowiązania o charakterze pieniężnym.The purpose of the article is an attempt to address the issue of the admissibility of the provision regarding a contractual penalty in the event of rescission of the contract in a situation where the basis for rescission is a breach of a pecuniary obligation. The analysis of this issue will be discussed based on the views of the jurisprudence and the doctrine. In the first part of the article, the concept of contractual penalty will be briefly characterized. The legislator’s intention was to establish a contractual penalty for damage resulting from improper performance or non-performance of a non-pecuniary obligation. The author discusses the controversies that have arisen in the jurisprudence regarding the possibility of stipulating a contractual penalty for rescission of the contract in the event of a breach of a pecuniary obligation. Two jurisdiction approaches have developed in the judicature on the issue. The first one is in favor of the admissibility of such a legal figure on the basis of contractual freedom. The second view indicates that such contractual provisions are invalid as contrary to the mandatory regulation of Article 483 of the Polish Civil Code. The resolution of the Polish Supreme Court of November 20, 2019, clearly stating the inadmissibility of a contractual penalty in the event of rescission of the contract due to a breach of a pecuniary obligation, is fundamental to these deliberations