Kvantitativna analiza genetskog unapređenja fenotipova mlečnosti krava Simentalske rase

Results of the effect of direct and indirect selection on quantitative properties of milk production of first calving Simmental cows in Serbia, are presented in the paper. Analysis of quantitative phenotypic parameters was carried out in four breeding regions and certain number of smaller farms where 1319 daughters of 13 bull sires were reared. Results of the analysis were obtained by application of mathematical-statistical data analysis, using mixed models (Harvey, 1990). Mathematical-statistical analysis of data was carried out using linear methods with fixed effect, through method of least squares (LS method), and for evaluation of bull breeding value mixed model of random bull sire effect was used (BLUP method). Based on obtained results it was established that analyzed breeding region has statistically highly significantly (**P lt 0.01.) caused deviations of production phenotypes from general average. Season and year of calving (*P lt 0.05.) have caused significant variations of production properties. .U radu su prikazani rezultati efekata direktne i indirektne selekcije kvantitativnih svojstava mlečnosti krava-prvotelki simentalske rase goveda u Srbiji. Analiza kvanitativnih fenotipskih parametara je obavljena u četiri odgajivačka područja i na više desetina manjih farmi na kojima je držano i gajeno 1319 kćeri, 13 bikova-očeva. Rezultati analize su dobijeni primenom matematičko-statističke analize podataka, korišćenjem mešovitih modela (Harvey, 1990). Matematičko-statistička analiza podataka je obavljena korišćenjem linearnih metoda sa fiksnim uticajem, preko metoda najmanjih kvadrata (LS metod) a za ocenu priplodne vrednosti bikova korišćen je mešoviti model slučajnog uticaja oca (BLUP metod).Na osnovu dobijenih rezultata ustanovljeno je da je odgajivačko područje statistički analizirano visoko značajno (**P lt 0.01.) prouzrokovalo odstupanja proizvodnih fenotipova od opšteg proseka. Sezona telenja i godina (*P lt 0.05.) su prouzrokovali značajna variranja proizvodnih osobina. Rezultati odstupanja osobina proizvodnosti pod uticajem godine telenja ukazuju na pozitivne tendencije u povećanju prinosa mleka . Značajna odstupanja (P lt 0.05) je izazvala godina telenja i na prinos mleka i mlečne masti. Godišnje doba početka laktacije krava obuhvaćenih našim istraživanjem pokazuje visokoznačajna odstupanja prinosa mleka i mlečne masti u odnosu na opšti prosek (P lt 0.01). Tako su junice oteljene u februaru , martu i aprilu imale značajno i visoko značajno više mleka i mlečne masti u odnosu na one koje su se otelile u drugim mesecima u godini. Interakcija odgajivačkog područja i sezone telenja je prouzrokovala visoko značajna odstupanja prinosa mleka (**P lt 0.01), međutim nije bilo statističkih značajnih variranja sadržaja mlečne masti. Prema analizi negativnih i pozitivnih BLUP rešenja (priplodne vrednosti) za prinos 4%MKM formirana je ocena ranga prema kojoj je bik broj 13. najbolje ocenjen, a bik-otac br.9 bio je rangiran na poslednje mesto. Krave - prvotelke obuhvaćene našim istraživanjem proizvele su 4868 kg mleka sa 183.03 kg mlečne masti , odnosno 3.76% mle. mast i 4693kg 4%MKM. Rezultati dobijeni nasim istraživanjima su značajno viši u odnosu na rezultate o mlečnosti iste rase (Lazarevic R. i sar., 1986). viši od onih koje je ustanovio Petrovic M.M. i sar. (1997 i 2006). Dobijeni rezultati su u saglasnosti sa onima koje su dobili Petrović M.D. i sar. (2005) i Pantelić i sar.(2008). Naši rezultati su pokazali da postoji pozitivan genetski trend u smislu kvantitaivnih osobina mlečnosti domaćih somentalskih krava. Poredeći naše rezultate i rezultate napred navedenih autora može se zaključiti da se prinos mleka simentalskih krava (matični zapat) u Srbiji godišnje uvećava za najmanje 100 kg mleka po kravi (zavisno od genetike, područja, odnosno tehnologija ishrane i držanja)