Ekološko vrednovanje drenaže

The evaluation of soil suitability for drainage should be performed by the existing agricultural and economic parameters, but also the new ecological criteria have to be introduced. However, in the environmental assessment, we do not have the solid criteria for the assessment of negative impacts caused by drainage projects. Therefore, the aim of this work was to suggest the possible criteria for an exhaustive evaluation of soil drainage suitability. The criteria of soil suitability for drainage are divided into two groups: the first group consists of the principles which support soil drainage and the second group are the principles which support eco-zone conservation.The former group consists of the following criteria: excess water and waterlogged period actual and potential crop production, soil potential fertility, and higher revenues resulting from the applied drainage systems. Each criterion is quantified by a corresponding coefficient. The latter group of criteria supports environmental conservation. The criteria include the conservation of forest and coppice, flood control and wind control, as well as the survival of rare fauna protected by the law. Each location and all types of soil have to be evaluated according to the suggested criteria, in order to obtain a complete idea of environmental conditions and agricultural needs for artificial drainage.Intenzivna poljoprivredna proizvodnja zahteva povećanje plodnosti zemljišta, ali sa druge strane izgradnja drenažnih sistema donosi rizik od promena u životnoj sredini. Visoki prinosi postignuti odvodnjavanjem zemljišta i zaštita životne sredine su kontradiktorni zahtevi. Zadovoljenje oba ova zahteva podrazumeva kompromisni izbor koja zemljišta treba drenirati, drenirati parcijalno, ili na njima uopšte ne primenjivati hidromeliorativne zahvate odvođenja suvišne vode. Procena pogodnosti zemljišta za dreniranje treba da uključi agronomske i ekonomske parametre, ali takode treba da budu uvedeni i novi ekološki parametri. Međutim, kod procene životne sredine, nema čvrstih kriterijuma u proceni negativnih efekata primene mera drenaže. Cilj ovog rada je da predloži moguće kriterijume za sveobuhvatnu procenu pogodnosti zemljišta za drenažu. Kriterijumi za procenu zemljišta za odvodnjavanje mogu se svrstati u dve grupe prvu grupu, koja podržava drenažu zemljišta, i drugu grupu, koja podržava zaštitu ekoloških zona. Prvu grupu čine sledeci kriterijumi: suvišne vode i period prevlaživanja, stvarna i potencijalna biljna proizvodnja, potencijalna plodnost zemljišta, i visoki prihodi postignuti zahvaljujući primeni hidromeliorativnih zahvata. Svaki kriterijum je kvantaitativno procenjen određenim koeficijentom. Druga grupa kriterijuma podržava zaštitu životne sredine. Zapravo, ti kriterijumi predstavljaju razloge protiv uvođenja drenaže zato što je očuvanje životne sredine u suprotnosti sa izgradnjom drenažnih sistema. Ovi kriterijumi ukuljučuju zaštitu šuma i šikara, zaštitu od bujica i vetra, kao i opstanak zakonom zaštićenih životinjskih vrsta. Ovi koeficijenti procenjeni su heuristički i empirijski. U analizi više projekata odvodnjavanja na raznim lokalitetima primenjeni su predloženi kriterijumi i određena granična vrednost pogodnosti zemljišta za drenažu. Predložene granične vrednosti su 4 i 8. Ove vrednosti su granične za zone u kojima su zemljišta pogodna za drenažu (zbirni koeficijent >8), odnosno zemljišta nepogodna za drenažu (zbirni koeficijent lt 4). U slučajevima kada je koeficijent u intervalu 4-8 zemljišta se smatraju uslovno pogodnim za drenažu i u tim slučajevima treba da budu uvedeni dodatni kriterijumi, ili da bude usvojena kompromisna rešenja (npr, da se drenira deo površine, a da se u okviru nje ostave nedrenirane male "ekološke", zone). Vrednosti koeficijenta pogodnosti zemljišta za odvodnjavanje variraju u zemljišta za odvodnjavanje ne mogu biti doneti. Međutim, svaka lokacija i svi zastupljeni tipovi zemljišta treba da budu procenjeni pomoću predloženih kriterijuma, da bi se dobila kompletna slika o odnosu uslova sredine i potreba poljoprivredne proizvodnje za odvodnjavanjem