Łódzki modernizm i inne nurty przedwojennego budownictwa. T. 2, Osiedla i obiekty mieszkalne

Zdjęcia współczesne (o ile nie zaznaczono inaczej): Michał Koliński W opracowaniu wykorzystano materiały dokumentacyjne znajdujące się w posiadaniu: Archiwum Akt Nowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie, Archiwum Archidiecezjalnego w Łodzi, Archiwum Państwowego w Łodzi, Archiwum Urzędu Miasta Łodzi, Instytutu Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej, Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Łodzi. Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi. Wyd. IProces kształtowania przestrzeni towarzyszy człowiekowi od początku istnienia i stanowi jeden z ważnych czynników formujących jego świadomość. Każdy z nas nosi w sobie jemu tylko właściwą umiejętność tworzenia, postrzegania, rozumienia i oceny. Wiedza o procesie kształtowania przestrzeni jest istotna zarówno dla twórców, jak i odbiorców. Projektanta uczy pokory i odpowiedzialności za to, co tworzy, nie tylko wobec krytyków, także użytkowników. Odbiorcę wychowuje w szacunku do dziedzictwa kulturowego i tradycji, zgodnie z maksymą głoszoną przez Stanisława Lema: Społeczeństwo bez przeszłości jest zbiegowiskiem. Łódzki modernizm i inne nurty przedwojennego budownictwa to dwutomowe opracowanie prezentujące architekturę i urbanistykę Łodzi. W tomie I zostały przedstawione obiekty użyteczności publicznej, w tomie II - osiedla i obiekty mieszkalne. Istotną część tego opracowania stanowi wykaz obiektów o przeznaczeniu mieszkalnym. Zostały one pogrupowane na kolonie mieszkalne, kamienice, wille i domy miejskie. Kamienice, wille i domy miejskie zostały następnie ułożone alfabetycznie według nazw ulic. Przeprowadziłam podział na obiekty z rozszerzonym i skróconym opisem. Przez obiekt rozumiem wszelkie różnorodne elementy struktury przestrzennej miasta: gmachy, jednorodne zespoły zabudowy, a także założenia mieszkalne. W miarę możliwości starałam się, adekwatnie do rodzaju analizowanych założeń i obiektów, prześledzić genealogię powstania, określić tożsamość uczestników procesu inwestycyjnego (architektów, budowniczych, inwestorów, właścicieli i użytkowników), rozpoznać cechy lokalizacji, zasady kompozycji rzutu, układ brył, wyraz formalny elewacji, strukturę budowlano-konstrukcyjną i elementy wyposażenia. Na tej podstawie prezentowane założenia i obiekty zaklasyfikowałam do głównych nurtów twórczych występujących w Polsce w latach 1918-1939. Oznaczyłam również ich rolę w strukturze przestrzennej miasta i rangę w kształtowaniu krajobrazu miejskiego. Interpretacja dotyczy dwóch zasadniczych aspektów badanych zjawisk przestrzennych: - wartości artystycznej obiektu (nurt twórczy), - wartości znaczeniowej obiektu (rola w strukturze przestrzennej miasta, ranga w kształtowaniu krajobrazu miejskiego). Opracowanie dopełniają wykaz wybranych pozycji bibliograficznych oraz streszczenie w języku angielskim i niemieckim.The beginning of the 20ies of the 20th century is the time of new non-industrial urban functions being established in Łódź. On the 15th of February 1920 the city became the capital of a larger territorial division, i.e. the voyevodeship of Łódź. The Pope Benedictus 15th on December 10th formed a Łódź diocese and a Łódź garrison was also established. The promotion of Łódź in the state, church and army administrative hierarchy required the creation of a technical infrastructure for the city and the formation of space of a public character, in the broadest sense of the concept. This phenomenon encompassed the creation of edifices for the state civil services and public institutions; buildings for the needs of education, science, culture; buildings for the needs of hygiene services, hospitals, social care, sport and recreation, as well as religious edifices, monuments if not to mention the prernises for commerce, industry and city infrastructure. In 1922 the first Social Health Care Institution was opened in Łódź and a first children' s public library was established in the network of public libraries. In 1925 the city commenced the construction of a city water supply and sewage disposal system. Adrninistrative promotion of the city, leads to the conclusion thai together with the establishment of new administrative, church and army functions, the architectural image of the city changed to that of a large and prominent urban centre. This concerned the amount, significance and quality of space of constructed prernises and edifices of a public function. The role of these changes were later confirmed by the fact thai in post war years when Łódź suffered relatively small destruction from the German occupying forces, the city' s public space was temporarily utilised for the functions of a capital city. At the start of the 2nd Polish Republic the often under-invested, poor and chaotically formed residential estates also required structural changes and planned development. The adrninistrative promotion of Łódź created a need for ensuring an adequate number of flats for the new social group - the city administration staff and the growing number of city office employees. The founding of a Łódź garrison was connected with the necessity of creating a housing base for the army personnel. The building of the Łódź diocese required the construction of residential buildings for the clergy performing functions within the church hierarchy. At the same time the city implemented the requirement of compulsory education and therefore, the action of erecting new schools had to be accompanied by the construction of housing provision for teachers. The analysis of the process of spatial organization concerning housing provisions in the Łódź of the 2nd Polish Republic in terms of the chronology, number and quality of created buildings serves as evidence thai the adrninistrative promotion of the city resulted in changes, which should be evaluated on the same basis as those thai had taken place in Warsaw, Gdynia, Katowice, as well as Gdańsk and Wrocław. When taking into account the Housing Colony at Polesie Konstantynowskie, the tenement buildings at Komuny Paryskiej Square, Narutowicza Street or Kościuszki Street, as well as the terraced houses at Marysin III (the Syrkus house), we may claim thai these had been architectural enterprises comparable to other European achievements