Współczesne standardy w zakresie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy: możliwości i zagrożenia

Red. nauk. Wydziału : Lewandowski, JerzyRed. serii : Lewandowski, JerzyRed. serii : Znajmiecka-Sikora, MartaTroska o zdrowie człowieka stanowi najwyższą wartość - wydaje się, że nie ma osoby, która nie zgodziłaby się z tą tezą. Tymczasem statystyki wskazują, że na przestrzeni lat, liczba wypadków przy pracy nadal nie maleje - wręcz przeciwnie - w ostatnim roku wzrosła zarówno liczba wypadków ogółem, jak i wypadków śmiertelnych (por. www.stat.gov.pl/gus, 2012). Co więcej ogólnopolskie wskaźniki wypadkowości, w odniesieniu do wypadków ogółem, jak i śmiertelnych również się zwiększyły. Na marginesie warto dodać, że statystyki obejmują tylko te wypadki, które zostały zgłoszone pracodawcy. Natomiast z publikowanych doniesień z badań wynika, że im mniejsza świadomość w zakresie bezpieczeństwa, im niższy poziom kultury bezpieczeństwa w organizacji - tym większa tendencja do zatajania tego typu zdarzeń. Statystyki wskazują, że ponad połowę (55%) liczby przyczyn powodujących wypadki w Polsce, w kolejnych latach po 2000 r., odnotowano w grupie nieprawidłowych zachowań pracownika (por. www.stat.gov.pl/gus, 2012). Błąd człowieka (human error) dotyczy bezpośrednio kategorii określanej jako czynnik ludzki (human error) i jest określany jako działanie odbiegające od wymaganych standardów i wymagań sytuacji. Jako składowe błędu człowieka wymienia się między innymi sposób porozumiewania załogi, koordynację działań, jak i procesy decyzyjne zaangażowane w ocenę ryzyka. Nic więc dziwnego, że poszukuje się metod, które pozwolą na obniżenie w sposób znaczący liczby wypadków - metod, które w centrum uwagi i zainteresowania stawiałyby człowieka - jego zachowanie, sposób reagowania w określonych sytuacjach, tempo uczenia się itd., metod, które wpływałyby na zachowanie pracowników, zmieniając je z ryzykownego na bezpieczne. Prezentujemy Państwu drugą cześć z cyklu „Współczesne standardy w zakresie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - możliwości i zagrożenia", która z jednej strony została poświęcona zagadnieniom związanym z identyfikacją zagrożeń, z drugiej zaś - możliwościom kształtowania postaw zorientowanych na bezpieczeństwo. Zaprezentowane zostały w niej zagadnienia związane z analizą zagrożeń występujących w procesie pracy, determinanty oceny ryzyka zawodowego. Omówione zostały nagłe zdarzenia medyczne oraz rola psychologa w postępowaniu powypadkowym. Przedstawiono również wyniki badań w zakresie sposobów i metod prowadzenia szkoleń. Ponadto w monografii znalazło się miejsce na pokazanie dobrych praktyk w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Zaprezentowano doniesienia z badań zarówno ilościowych, jak i jakościowych, które mogą stanowić inspirację nie tylko dla pracowników służby BHP, ale również studentów, czy pracowników innych grup zawodowych, którzy w zakresie swych obowiązków mają kształtowanie postaw pracowników zorientowanych na bezpieczeństwo. Tak jak w poprzedniej monografii, głos w dyskusji zabrali zarówno przedstawiciele świata nauki, jak również praktycy - osoby odpowiadające za sferę bezpieczeństwa w zakładach produkcyjnych oraz przedstawiciele różnych grup zawodowych, których działania oscylują wokół problematyki szeroko pojętego bezpieczeństwa i zdrowia. Monografia jest drugą częścią cyklu, który jest publikowany w ramach działań prowadzonych przez Wydział Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej - Katedrę Zarządzania Produkcją i Logistyki, Stowarzyszenie Rozwoju Kadr oraz EGO Centrum Edukacji i Doradztwa. Redaktorzy składają szczególne podziękowania recenzentom - Pani Profesor Ewie Górskiej oraz Panu Profesorowi Piotrowi Gasparskiemu za wszelkie uwagi i sugestie oraz wszystkim autorom za wkład merytoryczny, zaangażowanie oraz interesujące rozważania potwierdzające, iż problematyka bezpieczeństwa jest obszarem bardzo istotnym, wymagającym szerokiej dyskusji, obszarem, w którym jest wiele do zrobienia. Skuteczność działań w zakresie bezpieczeństwa pracy, pogoń za standardami europejskimi, wymaga współpracy środowiska naukowego oraz praktyków. Te wspólne wysiłki, wymiana doświadczeń, są niezbędne w kształtowaniu właściwych warunków pracy i postaw pracowników, bowiem troska o człowieka, jego bezpieczeństwo w środowisku pracy winno być najwyższym priorytetem.The care of human health is the highest value - no one should disagree with this statement. However, the statistics show that the number of accidents at the workplace increases over the years - there were more incidents and more fatal accidents in the last year than in the previous years (compare: www.stat.gov.pl/gus, 2012). What is important, the statistics include only the accidents which were reported to the employers. While, research shows that the less awareness and level of safety culture the greater tendency to conceal incidents. The statistics show that 55% of causes of accidents in Poland belong to the group of "unproper workers' behavior" (compare: www.stat.gov.pl/gus, 2012). Human error is described as the behavior which differs from the standards and requirements of the situation. The elements of human error are: ways of communication of the crew, coordination of actions and decisions connected with risk assessment. This is the reason why people are searching for methods which could decrease number of accidents. Methods focused on the human - their behaviour, ways of reaction, learning tempo. Methods which could influence workers' actions and change it into safety behaviour. The second part of the monograph: "The Modern Management Standards of Occupational Safety and Health - opportunities and hazards" is devoted to the identification of hazards and to the creation of safety attitudes. The presented issues are connected with the analysis of threads in the work process, determinants of risk assessment. There is also the description of sudden medical incidents and the role of psychologist in the post-accident procedure. The monograph presents good practice in the field of occupational safety and health and also research results which can inspire OSH providers, students and different kind of professionals. The effective OSH actions and EU standards demands the cooperation of scientists and practitioners. The exchange of experience is essential to create proper work environment and workers' attitudes. The care of human and their safety should be a priority