Kent Hafızasını Yerinde Materyal İzler Üzerinden Yeniden İnşa Etmek: İzmir’de Tarihi Agora, Kemeraltı Çarşısı ve Konak Meydanı

The memory of a city is inscribed not only in its monuments but also in the physical traces and fragments that are the remnants of its past. Cities are formed by human societies in time through architecture. Historical city centers that are places, which incorporate urban memory, provide connections with the past. Since the turn of the 21st century, the display of multi-layered urban areas in historic city centers has been the subject of the city branding policies due to the growing worldwide interest in their historical heritage. Urban and collective memory have been affected by certain historical narratives that dominate. In Izmir, the local government has formed a consensus with the participation of the local actors for the adoption of a comprehensive conservation policy that has highlighted Izmir’s historical identity and the collective memory of the citizens since the late 1990s. This research focuses on three neighboring sites in the historic center of Izmir reflecting different periods of the city where distinctive implementation strategies have been adopted, such as urban archaeology, urban design, conservation and revitalization: The Ancient Agora of Smyrna, the Kemeraltı Bazaar, and the Konak Square. The ongoing archaeological excavations of the monumental remains of the Roman State Agora highlights the significance of the physical endurance in the continuity of urban memory. The urban fabric, which was built upon the Agora of Smyrna in successive periods, was cleared off to display the glorious Hellenistic and Roman past of the city. Kemeraltı Bazaar, on the other hand, that was formed as a trade center and expanded on the ancient harbor in the Ottoman period, continues its vitality today. The administrative center of Izmir, Konak Square, has been the primary intervention area because it is the most visible public space of the city. In 2003, an urban design project was implemented prioritizing the place of the square in the collective memory as a public place. Architect Ersen Gürsel reorganized the square through subtle historical references. This study examines the selected projects implemented and developed in the historical core of Izmir, with a theoretical framework that comprehends the concepts on the urban and collective memory, and history.Bir şehrin hafızası sadece anıtlarında değil, geçmişinin kalıntıları olan fiziksel iz ve parçalarda da yazılıdır. Kentler, insan toplulukları tarafından, mimari aracılığıyla ve zaman içinde biçimlenir. Tarihi kent merkezleri, kentin büyümeye başladığı çekirdekler olarak kentsel belleği oluştururlar, bu sebeple geçmişle en güçlü bağlantılara sahiptirler. 21. yüzyılın başından bu yana, tarihi şehir merkezlerindeki çok katmanlı kentsel alanlar, tarihi miraslarına dünya çapında artan ilgiden dolayı kent markalaştırma politikalarının konusu olmuştur. Kentsel bellek ve dolayısıyla kolektif bellek, belirli tarihsel anlatıların egemenliğinden ve tarihsel kimliklerinin bileşenlerini yıkan modern gelişmelerden etkilenmiştir. İzmir'de yerel yönetim, 1990ların sonlarından başlayarak İzmir'in tarihi kimliğini ve kentlilerin kolektif hafızasına odaklanmış, kapsamlı bir koruma politikasının benimsenmesi için yerel aktörlerin katılımıyla bir uzlaşıya varmıştır. Bu dönemde izlenen politikalar, son yirmi yılda birbirini izleyen yerel yönetimler tarafından da kimi değişikliklerle de olsa sürdürülmüştür. Bu araştırma, kentsel arkeoloji, kentsel tasarım, koruma ve yeniden canlandırma gibi farklı uygulama stratejilerinin benimsendiği, İzmir'in tarihi merkezinde yer alan üç komşu alana odaklanmaktadır: Tarihi Smyrna Agorası, Kemeraltı Çarşısı ve Konak Meydanı. Anıtsal Roma Devlet Agorası'nda devam eden arkeolojik kazılar, kent belleğinin devamlılığında fiziksel dayanıklılığın önemini vurgulamaktadır. Bununla birlikte, Smyrna Agora'sı üzerine ardı ardına inşa edilen kentsel doku, kentin görkemli Helenistik ve Roma geçmişini sergilemek için temizlenmiştir. Osmanlı döneminde gelişmiş ve zamanla antik limanın doldurulmasıyla genişlemiş olan Kemeraltı Çarşısı ise tüm canlılığıyla bugün de yaşamını sürdürmektedir. İzmir'in yönetim merkezi olan Konak Meydanı, kentin en görünür kamusal alanı olması ve kolektif hafıza için önemli olması nedeniyle her dönemde müdahale alanı olmuştur. 2003 yılında, meydanın kamusal alan olarak toplumsal bellekteki yerini ön planda tutan bir kentsel tasarım projesi hayata geçirilmiş, Mimar Ersen Gürsel, meydanı incelikli tarihi referanslarla yeniden düzenlemiştir. Bu çalışma, İzmir’in tarihi merkezinde yer alan bu üç kentsel alanda uygulanan farklı müdahale biçimlerini kent belleği, kolektif bellek ve tarih kavramlarını içeren bir kuramsal çerçeve üzerinden incelemektedir.M.S. - Master of Scienc