Endüstriyel çinko liç atıklarından metal geri kazanımında çevreye duyarlı çözücü kullanılabilirliğinin araştırılması

YÖK Tez No: 660372Bu çalışmada, Kayseri bölgesindeki ÇİNKUR fabrikasının atık sahasında bulunan % 10,71 Zn, % 12,99 Pb ve % 6,11 Fe içerikli endüstriyel liç atığı olan Çinko Filtre Keki'nden (ÇFK) çinko ve kurşun metallerinin geri kazanımı için çevreye duyarlı çözücü kullanımı araştırılmıştır. Öncelikle atığın kimyasal ve mineralojik incelemesi yapılmış ve bunun sonucunda atık içerisindeki kurşunun kurşun sülfat (PbSO4) halinde ve çinkonun çinko sülfat heptahidrat (ZnSO4.7H2O), çinko ferrit (ZnFe2O4) ile çinko silikat (2ZnO.SiO2) hallerinde olduğu tespit edilmiştir. Atık içerisindeki çinko ve kurşun metallerinin geri kazanımı için çevreye duyarlı amonyum asetat (AA) tuz çözeltisi ile liç edilerek, geri kazanım oranına farklı parametrelerin etkisi (konsantrasyon, reaksiyon süresi, liç sıcaklığı ve katı/sıvı oranı) incelenmiştir. Yapılan deneyler sonucunda en yüksek çinko ve kurşun kazanımı sırasıyla % 47 ve % 88 olarak elde edilmiş olsa da tüm işletme maliyetleri göz önünde bulundurulduğunda endüstriyel bir işletme için optimum şartlar; 3 M AA konsantrasyonu, 70 oC liç sıcaklığında, 1 saat reaksiyon süresinde ve 1/10 katı/sıvı oranı olarak belirlenmiş ve bu şartlar altında % 33,81 Zn ve % 80,71 Pb elde edilebilmiştir.In this study, the use of environmentally friendly solvents for the recovery of zinc and lead metals from Zinc Filter Cake (ÇFK), which is an industrial leach waste containing 10,71 % Zn, 12,99 % Pb and 6,11 % Fe, found in the landfill of the ÇİNKUR factory in Kayseri was investigated. First of all, chemical and mineralogical examination of the waste was carried out, then it was determined that the lead in the waste is in the form of lead sulphate (PbSO4) and zinc in the form of zinc sulphate heptahydrate (ZnSO4.7H2O), zinc ferrite (ZnFe2O4) and zinc silicate (2ZnO.SiO2). The effects of different parameters (concentration, reaction time, leaching temperature and solid-liquid ratio) on the recovery rate were investigated by leaching with environmentally friendly ammonium acetate (AA) salt solution for the recovery of zinc and lead from the waste. As a result of the experiments, although the highest zinc and lead recovery was obtained as 47 % and 88 %, respectively, considering all the operating costs, the optimum conditions for an industrial enterprise was determined as; 3 M AA concentration, 70 oC leaching temperature, 1 hour reaction time and 1/10 solid to liquid ratio. Under these conditions, 33,81 % Zn and 80,71 % Pb could be obtained