Avrupalı Gezginlerin Gözünden XIX. Yüzyılda Gravürlerle Osmanlı Toplumu Ve Şehir Yapıları

Seyahatnameler birinci elden kaynak olarak ele alınan geçmişi günümüze taşımamızı sağlayan önemli bilgilerin yer aldığı eserlerin başında gelmektedir. Avrupalı gezginler için doğu ve Osmanlı gizemini koruyan bir dünyadır. Osmanlı devletinin İstanbul üzerinde yüzyıllarca süren hâkimiyeti, kozmopolit yapısı ve uyguladığı yönetim anlayışı Avrupa’da yüzyıllar boyunca merak uyandırmıştır. Osmanlı toprakları üzerine gerçekleştirilen seyahatler gezginlerin gözlemlerinin aktarıldığı gezi notlarına dönüşmüştür. Bu notlarda kültürel, ekonomik, günlük yaşantıların yanı sıra manzaralarda betimlenerek aktarılmış ve seyahatnamelerde yerini almıştır. İstanbul her dönemde olduğu gibi XIX. yüzyılda da bilim adamları, sanatçı, tüccar ve diplomatların ilgi odağı olan bir kent olmuştur. Deniz ve karayolu kullanılarak yapılan İstanbul seyahati gezginlerin hangi yolu kullanırsa kullansın ilk girişte hayranlık uyandıran bir kent olduğu görülmektedir. İstanbul’a gelen çeşitli meslek gruplarından olan kişilerin yanlarında getirdikleri sanatçılara çizdirdikleri resimler ve kaleme aldıkları notlara eklenen gravürler sayesinde Avrupa’ya İstanbul’un kent görünümü sosyal hayatı giyimi ya da mimari yapıları tanıtılmıştır. Tezde Osmanlı toplumunun sosyal ve kültürel yaşantısının yanı sıra İstanbul’daki tarihi yapıların geçmişten bugüne gelen serüveni hakkında bilgiler verilerek karşılaştırma yapılmıştır. Karşılaştırmalar sonucunda mimari ya da işlevsel farklılıkların görüldüğü yapılar hakkında bilgiler verilmiştir. XIX. yüzyılda İstanbul şehir yapıları ile ilgili sürdürülen bu tür çalışmanın diğer Anadolu kentleri içinde bulunan askeri ve sivil mimarilere ait çalışmalar yapılabilir. Bu tür çalışmalar tarih, sanat alanlarının yanı sıra kültür tarihimize de önemi olacaktır