A Comparıson Of Socıal Informatıon Processıng And Executıve Functıonıng Skılls Of Chıldren Wıth Attentıon Defıcıt And Hyperactıvıty Dısorder And Typıcally Developıng Chıldren

Bu araştırmanın amacı, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklarla tipik gelişim gösteren çocukların sosyal bilgi işleme süreçleri ve yönetici işlev becerilerinin karşılaştırılmasıdır. Bu amaçla araştırma, nicel araştırma desenlerinden tarama modelinden genel tarama modeli kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcıları 8-10 yaş aralığında Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği’nde DEHB tanısı almış, bu tanı dışında herhangi ek bir yetersizliği ya da eşlik eden bir psikiyatrik bozukluğu bulunmayan 25 DEHB’li çocuk ile yine aynı cinsiyet ve yaş aralığında olan tipik gelişim gösteren 25 çocuk olmak üzere toplam 50 çocuktan oluşmaktadır. Araştırmada bir görüşme formu ve dört ayrı ölçek veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Bunlar; Sosyal Bilgi İşleme Becerisi Değerlendirme Formu, Yönetici İşlevler Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği’nin Anne Baba ve Öğretmen Formu, 6-18 Yaş Çocuk ve Gençlerde Davranış Derecelendirme Ölçeği ve Sosyal Beceri Değerlendirme Sistemi Ölçeği Öğretmen Formu’dur. DEHB’li çocuklarla tipik gelişim gösteren çocukların Sosyal Bilgi İşleme Becerisi Değerlendirme Formu’nun tüm basamaklarında (ipuçlarını kodlama, ipuçlarını yorumlama, amaçların formüle edilmesi, tepkiyi oluşturma, davranışın sergilenmesi) DEHB'li çocuklar ve tipik gelişim gösteren çocuklar arasında anlamlı farklılıklar olduğu bulunmuştur. Yönetici İşlev Davranışları vii Derecelendirme Ölçeği Ebeveyn ve Öğretmen Formu’nun tüm alt ölçeklerinden ve alt boyutlarından elde edilen puan ortalamalarının DEHB'li çocukların aleyhinde anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür. Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi Ölçeği Öğretmen Formu’ndaki alt ölçeklerden (sosyal beceri, problem davranışlar, akademik yeterlik, sosyal beceri derecelendirme sistemi) ve bunların alt boyutlarından elde edilen puanlar arasında DEHB’li çocuklar ve tipik gelişim gösteren çocuklar arasında anlamlı farklılıkların olduğu belirlenmiştir. 6-18 Yaş Çocuk ve Gençler İçin Davranış Derecelendirme Ölçeği’nden elde edilen puanlar karşılaştırıldığında Toplam Yeterlik, İçe Yönelim, Dışa Yönelim, Sosyal Sorunlar ve Dikkat Sorunları Alt Ölçekleri’nden elde edilen puan ortalamalarının DEHB'li çocuklarda tipik gelişim gösteren çocuklara kıyasla anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür. Sadece Düşünce Sorunları Alt Ölçeği’nde gruplar arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Ayrıca sosyal bilgi işleme ve yönetici işlevler arasındaki ilişki incelendiğinde DEHB’li yetkin olmayan nitelikli çocukların tepkiye karar verme puanları ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Anne Baba Formu’nun Üstbiliş Alt Ölçeği’nin başlatma alt boyutu puanları arasında yüksek düzeyde, negatif yönde ve anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. DEHB’li yetkin özyeterli çocukların tepkiye karar verme puanları ile Üst Biliş Alt Ölçeği’nin malzeme örgütleme alt boyutu puanları arasında orta düzeyde, pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. DEHB’li yetkin olmayan nitelikli öğrencilerin tepkiye karar verme puanları ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Anne Baba Formu’nun Davranım Düzenleme Alt Ölçeği’nin Kaydırma alt boyutu arasında yüksek düzeyde, negatif yönde anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir. Çocukların Sosyal Bilgi İşleme Becerisi Görüşme Formu’ndan elde ettikleri puanlar ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Öğretmen Formu’ndan elde ettikleri puanlar incelendiğinde DEHB’li yeterli amaçlar sergileyen çocukların amaçların formüle edilmesi puanları ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Öğretmen Formu’nun Üstbiliş Alt Ölçeği’nin başlatma ve malzeme örgütleme alt boyutu puanları arasında orta düzeyde, negatif yönde ve anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir. DEHB’li yetersiz amaçlar sergileyen çocukların amaçların formüle edilmesi puanları ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Öğretmen Formu’nun Davranım Düzenleme Göstergesi Alt Ölçeği’nin kaydırma alt boyutu puanları arasında yüksek düzeyde, negatif yönde ve anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir. Araştırma bulguları tartışılmış ileri araştırmalara ve uygulamalara yönelik önerilere yer verilmiştirThe purpose of this study was to compare the social information processing and executive functioning skills of children with attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD) and typically developing children. The study group was made up of totally of 50 children who applied to Niğde Ömer Halisdemir University Training and Research Hospital between the ages of 8-10, and their families and their teachers from Niğde, Turkey. Twenty-five of these 50 children were diagnosed with ADHD, and the remaining 25 were typically developing children We excluded the children who had any diagnosis of an additional psychiatric disorder other than ADHD. The study was carried out by using 4 different scales as data collection tools; Social Information Processing Skill Assessment Form (SIP), Behavior Rating Inventory of Executive Functioning (BRIEF) Parent and Teacher Forms, Behavior Rating Scale for 6-18 Years Old Children and Adolescents (CBCL/6-18), and Social Skill Rating System Scale (SSRS) Teacher Form. Significant difference was found between the groups based on the children with ADHD's scores on all stages of the SIP (encoding of internal and external cues, interpretation of cues, goal selection and clarification, construction of possible responses, response decision, behavioural enactment). The scores obtained from all subscales (behavior regulation index, metacognition index and global ix executive composite) and sub-dimensions (emotional control, shifting, inhibition, planning, working memory, initiation, monitoring, organization of materials) of BRIEF Parent and Teacher Forms were found as significantly higher in ADHD group. SSRS Teacher Form revealed significant differences among the subscales (social skills, problem behaviors, academic competence, social skills rating system) against children with ADHD. Significantly higher scores were obtained from CBCL/6-18 subscales (total competence, total internalizing, total externalizing, social problems and attention problems), except the thought problems subscale, in children with ADHD. In addition, when the relationship between social information processing and executive functioning was examined, significant differences were found between the response decision-making scores and the initiation sub-dimension scores of the metacognition subscale of the BRIEF Parent Form of non-competent children with ADHD. A statistically significant, moderate, positive correlation was found between the response decision-making scores, and material organization sub-dimension scores of metacognition subscale of the BRIEF Parent Form of competent self-sufficient children with ADHD. When the scores obtained from the SIP and the BRIEF Teacher Form were analyzed, there was a significant, moderate, negative correlation between the scores of initiation, goal selection and clarification, and organization of materials sub-dimension scores of metacognition subscale of BRIEF Teacher Form of children with ADHD who exhibited adequate objectives. There was a significant, strong, negative correlation between the goal selection and clarification scores and the shifting sub-dimension scores of behavior regulation index subscale of the BRIEF Teacher Form of the children with ADHD who exhibited inadequate objectives. The findings of current study were discussed, and suggestions for future research and practices were provided