خوانشی بر شیوه مصورسازی نسخه پزشکی «تحفه‌المؤمنین» (موجود در کتابخانه کنگره ملی آمریکا)

Background and Aim: The history of illustration in medical manuscripts is replete with images concerning anatomical science, human and animal anatomy, plant morphology, and surgical tools. Meanwhile, regardless of such standard illustration methods, Tohfat al-Momenin includes narrative depictions of medical practices and treatment based on medicinal plants. This manuscript prompted an exploration of the book's visual features' features to study their narrative and their translation and transfer, considering the text's scientific nature. Materials and Methods: This was a descriptive-analytical study based on the visual data's qualitative interpretation. The data were collected through secondary research using the library and online sources, including the U.S. Library of Congress website. Findings: Although the text of the manuscript is not narrative, is open to interpretation, and has deep scientific-semantic layers, the artist has not embraced complex methods, instead has tried to create illustrations based on the text realistically. Illustrations that is easy to read and comprehend for the audience. Therefore, practicing loyalty to the text, which contains praising God's glory (spirituality) and medical instructions, the artist has selected the methods of tazhib (illuminated manuscript) and illustration to create a form of visual affinity between both spiritual and physical health. Conclusion: The overall result of the study points to the dominance of simple forms, use of dynamic and focused composition, adoption of a perspective with diverse focal points, use of variegated, supplementary, cold, and warm color types, and attention to the image of physician and patient characters in the golden point or center of the illustrations. Accordingly, these elements and the visual qualities help with an aesthetic representation of medicine and treatment in a realist manne.زمینه و هدف: تاریخ تصویرسازی نسخ پزشکی مملؤ از نگاره‌هایی در باب علم تشریح، کالبدشناسی بدن انسان و حیوان، ریخت‌شناسی گیاهان و فرم ابزارآلات جراحی است. در این میان، نسخه‌ای که فارغ از چنین روش‌های متداول مصورسازی، صحنه‌هایی روایی از طبابت و درمان مبتنی بر گیاهان دارویی را دربر دارد، تحفه‌المؤمنین است. نسخه‌ای که پژوهش حاضر را بر آن داشته تا با مداقه در ویژگی‌های بصری نگاره‌هایش، شناختی درباره نحوه روایت‌پردازی آن‌ها و ترجمان تصویریشان به تبعیت از ماهیت علمی متن اثر ایجاد کند. مواد و روش‌ها: اساس انجام پژوهش بر روش توصیفی ـ تحلیلی همراه با تفسیر کیفی داده‌های تصویری استوار می‌باشد و گردآوری داده‌ها با استناد به منابع معتبر کتابخانه‌ای ـ الکترونیکی و مراجعه به سایت کتابخانه کنگره ملی آمریکا صورت پذیرفته است. یافته‌ها: علی‌رغم روایی‌نبودن نوشتارها، تأویل‌پذیری و وجود لایه‌های عمیق علمی ـ معنایی در متن نسخه، هنرمند نه‌تنها شیوه‌ای سخت و پیچیده را انتخاب نکرده، بلکه به نحو واقع‌گرایانه‌ای سعی نموده تا در تطابق با آن‌ها به آفرینش نگاره‌ها بپردازد. نگاره‌هایی که برای مخاطب خوانشی سهل‌الوصول و قابل درک داشته باشند. بدین‌منظور و در راستای وفاداری به متن اثر که هم ستایش به درگاه احدیت (معنویت) و هم دستورالعمل‌هایی طبی را بیان داشته، وی هنرهای تذهیب و نگارگری را جهت تصویرگری برگزیده تا با ایجاد نوعی قرابت دیداری بتواند بر هر دو وجه سلامت روح و جسم تأکید کند. نتیجه‌گیری:برآیند کلی پژوهش بر غلبه فرم‌های ساده، بهره‌گیری از ترکیب‌بندی پویا و متمرکز، پرسپکتیو با نقاط کانونی متنوع، گونه‌های رنگی متباین، مکمل و سرد و گرم و اهمیت‌بخشی به تصویر شخصیت‌های پزشک و بیمار در مرکز کادر یا نقطه طلایی نگاره‌ها دلالت دارد، چنانکه این عناصر و کیفیات بصری موجبات دریافت زیباشناسانه‌ای رادر باب نحوه درمان و طبابت به گونه‌ای واقعی برای مخاطب رقم می‌زنند.&nbsp