Relecture of Isaiah 8:23b – 9:1 in the Gospel of Matthew. A Theological – Exegetical Study

Wydział TeologicznyPośród cytatów Starego Testamentu w Ewangelii według św. Mateusza można wyodrębnić grupę nazywaną «cytatami wypełnienia», która charakteryzuje się formułą wprowadzającą, zawierającą czasownik «plhro,w», odniesieniem do słów proroka, które nie są zgodne ani z tekstem hebrajskim, ani tekstem greckim Starego Testamentu oraz ideą wypełnienia słów Starego Testamentu w osobie Jezusa. Cytaty wypełnienia są przykładem «relektury» biblijnej, o której mówi Papieska Komisja Biblijna w dokumencie «Interpretacja Biblii w Kościele». Komisja ukazuje, że wcześniejsze teksty biblijne są wykorzystywane w późniejszych fragmentach Pisma Świętego. Teksty te rozwijają pewne aspekty znaczeniowe, które często różnią się od sensu pierwotnego, ukazanego przez autora, pogłębiają jego znaczenie oraz potwierdzają wypełnienie fragmentu w nowym kontekście. Celem pracy «Relektura Iz 8,23b – 9,1 w Ewangelii według Mateusza. Studium egzegetyczno-teologiczne» jest ukazanie relektury proroctwa Iz 8,23b – 9,1 (wersji hebrajskiej i wersji greckiej Starego Testamentu) w Ewangelii Mateusza, w cytacie wypełnienia 4,14-16. Przedmiotem studium jest zaprezentowanie przesłania Ewangelisty, który, wykorzystując proroctwo Starego Testamentu, nadaje nowy sens słowom Izajasza wypełnionym w osobie Jezusa Chrystusa. Metodą pracy badawczej jest analiza krytyczna profilu literackiego tekstów biblijnych z podejściem synchronicznym. Dysertacja wykorzystuje różne instrumenty literackie, historyczne i teologiczne, aby dotrzeć do znaczenia pierwotnego proroctwa Izajasza w kontekście Biblii hebrajskiej i Biblii greckiej Starego Testamentu oraz w Nowym Testamencie. Praca zawiera analizy egzegetyczne wersji hebrajskiej i greckiej proroctwa Iz 8,23b – 9,1 jako fragmentu Iz 8,23b – 9,6 w Starym Testamencie oraz analizę egzegetyczną Iz 8,23b – 9,1 jako cytatu wypełnienia w Mt 4,14-16, który należy do fragmentu Mt 4,12-17. Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy – «Iz 8,23b – 9,1 we fragmencie Iz 8,23b – 9,6 w Biblii hebrajskiej i w Biblii greckiej» analizuje proroctwo Izajasza pod kątem jego znaczenia w wersji hebrajskiej i greckiej Starego Testamentu. Celem egzegezy jest ukazanie obecności Boga i jego działania, które gwarantują chwalebną przyszłość narodu. Studium przedstawia również, że oczekiwanie na działanie Boga ulega na przestrzeni wieków przemianom. Rozdział podkreśla podobieństwa i różnice w dwóch wersjach tego samego proroctwa, ukazuje różne elementy teologiczne w Biblii hebrajskiej i Biblii greckiej Starego Testamentu; próbuje dostrzec, w jaki sposób myśl proroka Izajasza była interpretowana w różnych momentach historii Izraela. Drugi rozdział, zatytułowany «Iz 8,23b – 9,1 we fragmencie Mt 4,12-17» prezentuje egzegezę fragmentu Ewangelii według Mateusza, w której Ewangelista reinterpretuje proroctwo Izajasza. Cytat Izajaszowy u Mateusza nie jest zgodny z wersją hebrajską i grecką Starego Testamentu. Celem rozdziału jest ukazanie, w jaki sposób Ewangelista dokonuje relektury cytatu proroka. Rozdział trzeci – «Znaczenie teologiczne Iz 8,23b – 9,1 w Pierwszej Ewangelii» poświęcony został Mateuszowej relekturze teologicznej, która dotyczy wypełnienia planu zbawienia w osobie Jezusa. Celem rozdziału jest ukazanie, w jaki sposób Jezus wypełnia wolę Boga oraz w jaki sposób, poprzez zrealizowanie proroctwa Izajasza, Mateusz ukazuje wierność Boga Izraela. Mateusz w swojej Ewangelii ukazuje, że proroctwo Starego Testamentu, które odwołuje się do przeszłości, znajduje wypełnienie w czasie teraźniejszym. Iz 8,23b – 9,1 nie jest cytowany przez Ewangelistę w sposób bezpośredni, ale zinterpretowany w kluczu teologicznym. Z jednej strony w Mt 4,14-16 dostrzec można wspólne elementy między tekstami Starego Testamentu i Nowego Testamentu, przede wszystkim w określeniach geograficznych («ziemia Zabulona», «ziemia Neftalego», «droga morska», «Zajordanie», «Galilea pogan»), które pełnią funkcję wprowadzającą, oraz w motywie ciemności, w której rozbłyska światło dla człowieka; z drugiej natomiast Mateusz ukazuje swoją twórczość i kreatywność w dostosowaniu dwóch wersji Starego Testamentu do własnych przemyśleń teologicznych (np. opuszcza początkowe słowa z Biblii hebrajskiej, które dotyczą upokorzenia; niekiedy preferuje semickie powtórzenia; innym razem natomiast wybiera synonimy, które proponuje Biblia grecka). Mateusz dokonuje relektury Iz 8,23b – 9,1 w perspektywie chrystologicznej. Według niego Jezus jest posłuszny woli Boga, bez którego nic się nie dzieje. Swoją osobą, dziełami i nauczaniem ukazuje oblicze Boga, ponieważ tylko On może to uczynić. Bóg jest zawsze obecny w życiu i działalności swojego Syna. Izajasz w swoim proroctwie ukazuje upokorzenie Izraela, które miało miejsce w przeszłości, oraz rysuje drogę chwały w przyszłości, co związane jest z obietnicą mesjańską. Mateusz natomiast pokazuje, ze przyszła chwała realizuje się w osobie Jezusa głoszącego w swoim nauczaniu nadejście królestwa niebieskiego, w którym realizuje się działalność zbawcza. Nadejście światła natomiast, zapowiadane przez Izajasza, realizuje się w osobie Jezusa, który zwycięża śmierć i grzech poprzez swoje zmartwychwstanie, wyprowadza z ciemności grzesznego życia i prowadzi do życia wiecznego w królestwie niebieskim. Mateusz dokonuje również relektury Iz 8,23b – 9,1 w perspektywie eklezjologicznej. Dla Ewangelisty ważne jest znaczenie dwóch pojęć: «poganie» i «naród». Jest ono podobne w Starym i Nowym Testamencie. U Mateusza te dwie grupy ludzi tworzą nowy lud Boży pragnący żyć nowym życiem w Chrystusie. Jezus jest Mesjaszem Izraela, którego miejsce jest uprzywilejowane. Izraelici wezwani są do uczestnictwa w miłości Boga, tzn. do wejścia w tajemnicę życia wiecznego oraz oświecenia pogan swoją wiernością Ojcu. Mateusz ukazuje pogan jako odbiorców misji Jezusa. Cytat wypełnienia ukazuje tu nową perspektywę. Poganie, którzy wcześniej nie byli traktowani jako ci, którzy są częścią Bożego planu zbawienia, teraz w Jezusie znajdują uwolnienie i nadzieję życia wiecznego w królestwie niebieskim. Rezultatem przyjęcia światła jest zmiana życia i postępowania, tzn. nawrócenie, co wyraża Mateusz w 4,17. Proroctwo Iz 8,23b – 9,1 w Ewangelii obejmuje kwestię światła, które odmienia życie, bowiem prowadzi od zguby do zbawienia, daje możliwość uwolnienia się od zła i grzechów, ale wymaga jednocześnie nawrócenia serca, co jest warunkiem otrzymania życia wiecznego. Wypełnienie proroctwa Iz 8,23b – 9,1 w Ewangelii według Matusza wymaga nawrócenia, które prowadzi do podjęcia misji głoszenia Ewangelii i świadczenia swoim życiem o Chrystusie we wspólnocie Kościoła żyjącego perspektywą królestwa niebieskiego. Naturą ucznia jest pójście za Jezusem i głoszenie Ewangelii realizujące się w nawróceniu z powodu królestwa niebieskiego, które jest blisko. Mateusz dokonuje relektury Iz 8,23b – 9,1 w perspektywie eschatologicznej. Ewangelista reinterpretuje proroctwo Izajaszowe, ponieważ chce pokazać, że zbawienie pogan obecne jest w proroctwie Starego Testamentu i stanowi część planu Boga wypełnionego w Jezusie. Obietnica Izajasza dotycząca pocieszenia zrealizowana jest poprzez misję Chrystusa, który rozpoczyna czasy mesjańskie królestwa niebieskiego, ukazujące obecność Boga. Jego przyjście jest oczekiwane od wieków i stanowi znak Bożej troski. Bliskość królestwa niebieskiego jest odnoszone do osoby i misji Jezusa. On obwieszcza koniec niewoli grzechu i odbudowę królestwa króla Dawida, w którym mogą znaleźć się Izraelici i poganie. Wypełnienie proroctwa w Ewangelii Mateusza, w tajemnicy królestwa niebieskiego, zawiera w sobie napięcie między czasem teraźniejszym a przyszłym. Królestwo niebielskie jest już obecne, a zarazem bliskie, bowiem zostanie zrealizowane w czasach ostatecznych. W Ewangelii według Mateusza relektura proroctwa Iz 8,23b – 9,1 jest więc chrystologiczna, eklezjologiczna i eschatologiczna. Mateusz ukazuje pełne i całkowite zrealizowanie przesłania starotestamentalnego proroctwa w Jezusie, co wymaga od słuchaczy Ewangelii nawrócenia i życia we wspólnocie nowego ludu Bożego, to znaczy w Kościele.Among the citations of the Old Testament in the Gospel according to St. Matthew, one can distinguish the ones called “fulfilled citation,” which are characterized by a formulaic introduction which contain the verb plhro,w in reference to the words of the prophet which do not conform to the Hebraic texts, nor to the Greek texts of the Old Testament but are prophecies or scriptures in the Old Testament that found fulfilment in the person of Jesus. The objective of the dissertation “Relecture of Isaiah 8:23b – 9:1 in the Gospel of Matthew: A Theological – Exegetical Study” is to show rereadings of the prophecies in Isaiah 8:23b – 9:1 (in the Hebraic version and in the Greek version of the Old Testament) in the Gospel according to Matthew in the fulfilled citation in chapter 4, verses 14 to 16. The object of the study is to present the message of the Evangelist, who used the prophecies of the Old Testament, gave new meaning to the words of Isaiah that found fulfilment in the person of Jesus Christ. This study employs a model of literary critical analysis of Biblical texts using a synchronized approach. The dissertation makes use of certain literary, historical and theological instruments to get to the original meaning of the prophecies of Isaiah in the context of the Hebrew Bible and the Greek Old and New Testament. The study contains exegetical analysis of the Hebraic and the Greek versions of the prophecies in Isaiah 8:23b – 9:1 as fragments of Isaiah 8:23b – 9,6 in the Old Testament as well as an exegetical analysis of Isaiah 8:23b – 9:1 as fulfilled prophecies in Matthew 4:14-16 as part of the fragment of Matthew 4:12-17. The work is made up of three chapters. The first chapter “Isaiah 8:23b – 9:1 in the fragment Isaiah 8:23b – 9:6 in the Hebrew Bible and in the Greek Bible” analyses the prophecy of Isaiah from the perspective of its meaning in the Hebrew Bible and in the Greek Old Testament. The goal of the exegesis is to reveal the presence of God and his works, ensuring the glorious future of the nation. This chapter emphasizes the similarities and differences in the two versions of the same prophecy. It also presents the differing theological elements in the Hebrew Bible and in the Greek Old Testament. The chapter will also attempt to come to how the ideas of the prophet Isaiah had been interpreter in different periods of Israel’s history. The second chapter, entitled “Isaiah 8:23b – 9:1 in Matthew 4:12-17”, presents the exegesis of the fragment of the Gospel of Matthew in which the Evangelist reinterprets the prophecy of Isaiah. The prophecy of Isaiah in Matthew does not conform to the version in the Hebrew version nor to the version in the Greek Old Testament. The goal of the chapter is to show how Matthew conducts the rereading of the words of the prophet. The third chapter, “The Theological Meaning of Isaiah 8:23b – 9:1 in the First Gospel”, focuses on Matthew’s theological rereading of the fulfilment of God’s plan of salvation in the person of Jesus. The goal of the chapter is to show how Jesus fulfills the will of God and how Matthew shows faithfulness to God by confirming the fulfilment of the prophecy of Isaiah. In his Gospel, Matthew shows that the prophecy of the Old Testament, which calls back to the past, finds fulfimment in the present. Isaiah 8:23b – 9:1 is not cited directly by the Evangelist but interpreter through a theological lens. On the one hand, one can see in Matthew 4: 4-16 common elements between the Old Testament and the New Testament texts, most notably in geographical terms (e.g. Land of Zebulun, land of Naphtali, the Way of the Sea, beyond the Jordan, Galilee of the Gentiles) which serve as introduction, as well as in the theme of darkness through which light shines for man. On the other hand, Matthew also shows creativity in adopting the two versions of the Old Testament for his own theological needs. For instance, he removes the introductory words in the Hebrew Bible which refer to humiliation; in some fragments he shows preference for Semitic expressions, but in others, he uses synonyms from the Greek version. Matthew does a rereading of Isaiah 8:23b – 9:1 from the Christological perspective. For him, Jesus is subject to the will of God, without whom nothing is done. According to Matthew, through his person, deeds and teachings Jesus shows the image of fulfil this act. God is always present in the life and acts of his Son. In his prophecies, Isaiah shows the humiliation of Israel, which took place in the past. However, these prophecies also point to the path to glory, which is tied to the promise of the messiah. Matthew, on the other hand, shows that the future glory is realized in the person of Jesus, who preaches the coming of the heavenly kingdom which is fulfilled through his acts of salvation. Matthew also conducts a rereading of Isaiah 8:23b – 9:1 from an ecclesiological perspective. For this Evangelist the significance of two ideas are important: the concept of “pagan” and the concept of “nation”. For Matthew, these two groups make up the new people of God who want a new life with Christ. Jesus is the Messiah of Israel whose place is privileged. The people of Israel are called to partake in the love of God, to enter into the mystery of eternal life, as well as to enlighten the pagans with their faithfulness to the Father. Matthew reveals the pagans as the objective of the mission of Jesus. The fulfilled prophecy contains a new perspective. The pagans who were earlier shown as being unworthy of being part of God’s plan of salvation, now find in Jesus freedom and hope of eternal life in the heavenly kingdom. A result of the acceptance of the light is a change in how one lives and acts, that is, a conversion, which is seen in Matthew 4:17. The prophecy of Isaiah 8:23b – 9:1 in the Gospel is shown as a light which changes lives, as it leads from condemnation to salvation, provides an opporutnity to free oneself of evil and sin. But it requires a conversion of the heart, which is condition for everlasting life. The fulfillment of the prophecy in Isaiah 8:23b – 9:1 in the Gospel according to Matthew requires conversion and embarking on the mission of preaching the Gospel and being witnesses to Christ through one’s life in the community of the Church which lives in the hope of an eternal life. The nature of the disciple / student is to follow Jesus and to preach the Gospel, with the ultimate goal of conversion of souls for the attainment of the kingdom og heaven, which is close. Matthew does a rereading of Isaiah 8:23b – 9:1 from an eschatological perspective. He reinterprets the prophecy of Isaiah because he wants to show that the salvation of pagans is contained in the prophecies of the Old Testament and is a part of God’s plan which comes into being in the person of Jesus. The promise of Isaiah of consolation is realized in the mission of Jesus who begins the period of messianic heavenly kingdom proving the presence of God. His coming is awaited for ages and is a sign of Divine love. The closeness of the kingdom of heaven is contained in the person and mission of Jesus. He declares the end of enslavement to sin and rebuilds the kingdom of David in which both the people of Israel and the pagans can find their place. The fulfillment of the prophecy in the Gospel of Matthew, the mystery of the heavenly kingdom, contains in itself a reflection of the conflict between the present and the past. The kingdom of heaven is present and close, as it will come into being on the Judgement Day. In the Gospel according to Matthew, the relecture of Isaiah 8:23b – 9:1 jest Christological, ecclesiological and eschatological. Matthew presents a complete and full realization of the Old Testament prophecy in Jesus, which demands a conversion from the disciples of the Gospel, and a new life in the community of God’s new people which is the Church