Uticaj deviznog kursa na konkurentnost izvoza

Savremeni ekonomski uslovi podigli su značaj poslovanja van sopstvenih granica. Niz specifičnosti koje sa sobom nosi međunarodno tržište doprinosi konstataciji da devizni kurs postaje jedna od najvažnijih cena u ekonomiji. Pored činjenice da se veliki broj ekonomskih teoretičara bavi ovom problematikom, još uvek nije pronađena teorija koja će biti prihvaćena od strane svih učesnika na međunarodnom tržištu, tj. još uvek postoje nesuglasice ekonomista oko načina formiranja i intenziteta promena deviznog kursa, o čemu svedoči veliki broj različitih režima deviznih kurseva. Uloga i ekonomska dejstva deviznog kursa će biti različita u zavisnosti od izabranog režima deviznog kursa. Uključenost neke zemlje na međunarodno tržište u velikoj meri zavisi od dostignutog nivoa međunarodne konkurentnosti njene privrede. Međunarodna konkurentnost, kao izuzetno složen i višedimenzionalni fenomen zavisi od velikog broja faktora. S obzirom na izabranu temu, težište će biti stavljeno na konkurentnost izvoza i politiku deviznog kursa kao jedan od (cenovnih) faktora koji mogu uticati na međunarodnu konkurentnost. Pored povećanja izvoza u prvoj deceniji 21. veka, po svim pokazateljima, konkurentnost srpske privrede je još uvek izuzetno niska (prisutan je i dalje veliki spoljnotrgovinski deficit). Svojom ekonomskom snagom, sa skoro zanemarljivim procentualnim učešćem u ukupnom svetskom izvozu, Srbija ne može uticati na formiranje svetskih cena čime vođenje politike deviznog kursa dinara dobija na značaju. Hiperinflatorna prošlost i nepoverenje u spostvenu valutu uticali su da izabrani režim deviznog kursa na početku posmatranog perioda odigra značajnu ulogu u postizanju makroekonomske stabilnosti. Međutim, to je u određenoj meri doprinosilo i realnoj apresijaciji dinara, što se negativno odražavalo na izvoz i vodilo gubitku konkurentnosti. Sa druge strane, podsticanje izvoza samo politikom deviznog kursa (realnom depresijacijom dinara), bez ikakvih strukturnih reformi realnog sektora ekonomije, dugoročno gledano će svakako imati negativne posledice. Velika uvozna zavisnost, visoka spoljna zaduženost, visok stepen evroizacije, ponovno oživljavanje inflatornih očekivanja i otežavanje socijalnog položaja velikog broja građana samo su neki od faktora koji idu u prilog činjenici da promena deviznog kursa dinara ne može biti jedino rešenje u pokušaju povećavanja konkurentnosti srpskog izvoza.Contemporary economic conditions stressed the importance of business beyond its own boundaries. The range of international market specifics contributes to the theory that exchange rate becomes one of the most important prices in economy. Beyond the fact that numerous economic theoreticians deal with the point in question, the theory which will be accepted by all international market participants has not still been invented, that is there are still a lot of disagreement between economists considering the way of exchange rate formation and intensity of exchange rate changes which results in a great number of different exchange rate regimes. Exchange rate role and economic impacts will be different depending on a chosen exchange rate regime. Inclusion of a country in international market depends to a great extent on reached level of international competitiveness of its own economy. International competitiveness as a very complex and multidimensional phenomenon depends on numerous factors. Considering the topic in question, a special attention will be paid to export competitiveness and exchange rate policy as one of (price) factors which can influence international competitiveness. Considering all indices and economic growth in the first decade of 21st century, Serbian economy competitiveness is still very low (because of huge foreign trade deficit). On no account Serbia with its own economic strength and its trifle percentage participation in overall world export can have an influence on world price formation which results in emphasizing the importance of pursuing the dinar exchange rate policy. Hyperinflation as a part of Serbian economic history and also mistrust of its own currency have influenced the fact that chosen exchange rate regime at the beginning of the observed period played the important role in achieving macroeconomic stability. However, that was the reason why dinar real appreciated which had a negative impact on export and also led to the loss of competitiveness. On the other hand, export prompting caused only by exchange rate policy (real dinar depreciation) without any structural reforms of real economic sector will have negative consequences in the long run. Huge import dependence, huge foreign debt, high degree of euroisation, repeated revival of inflation expectations and aggravation of many citizens’ social status are only some of the factors that prove the fact that change of dinar exchange rate cannot be the only solution in the process of attempting to increase Serbian export competitiveness