Potential of tertiary magmatic complexes of the Vardar zone in Serbia from the aspect of dimension stone

U sastavu Vardarske zone, jedne od tektonski najsloženijih oblasti Balkanskog poluostrva, u čijem domenu se odvijalo otvaranje i zatvaranje okeanskih prostora i subdukcija koja je dovela do intenzivne magmatske aktivnosti pretežno tokom tercijara, danas se nalazi veći broj magmatskih kompleksa. U ovoj disertaciji su obrađene geološke karakteristike trinaest izabranih magmatskih kompleksa Vardarske zone tercijarne starosti, i laboratorijski određena mineraloškopetrografska svojstva stena u njihovom sastavu i fizičko-mehanička svojstva kamena značajna za utvrđivanje mogućnosti njihove primene za dobijanje blokova arhitektonskog građevinskog kamena iz kojih se dobijaju ploče za oblaganje građevinskih objekata. Svi magmatski kompleksi se nalaze u Eksternoj vardarskoj podzoni. U grupu magmatskih kompleksa sa ocenom "velika perspektivnost" spadaju sledeći plutonski magmatski kompleksi: boranjski, bukuljski, kosmajski, kremićki i željinski. U prelaznu grupu između velike i srednje perspektivnosti spadaju plutoni Brajkovca i Drenja i subvulkanska masa Slavkovice. U grupu magmatskih kompleksa sa ocenom "srednja ili ograničena perspektivnost" spadaju vulkaniti Ravnog brda (Borač) i Gradske Gore (Rudnik). U prelaznu grupu između srednje i male perspektivnosti spada cerski pluton. U grupu magmatskih kompleksa sa ocenom "mala perspektivnost ili neperspektivna" spadaju vulkaniti Talambasa (Borač), Brvenika-Šumnika i Velike Bisine (Ibarski vulkaniti), Ćeramida (Rudnik) i Kamenice (Stolovi). Na osnovu svih prikazanih činjenica, može se doneti zaključak da plutonski magmatski kompleksi Vardarske zone imaju uglavnom veliku perspektivnost sa aspekta arhitektonskog građevinskog kamena, dok vulkanitski imaju vrlo malu ili nikakvu. Njihova svojstva koja su nepovoljna sa aspekta arhitektonskog građevinskog kamena čine ih idealnim za eksploataciju kao tehnički građevinski kamen...The Vardar zone, one of the tectonically most complicated areas of the Balkan Peninsula due to the opening and closing of multiple oceanic domains throughout its geological history and subduction that followed and led to intense magmatic activity, mostly during Tertiary, today contains numerous magmatic complexes. The subject of this doctoral thesis is defining the geological characteristics of the chosen thirteen magmatic complexes of the Vardar zone of the Tertiary age, and their petrographic and physico-mechanical properties examined in the Stone testing laboratory, important for evaluation of the possibility of their rock mass use as a dimension stone. All the examined magmatic complexes are situated within the External vardar subzone. The plutonic magmatic complexes of Boranja, Bukulja, Kosmaj, Kremić and Željin fall within the group with high potentiality. The plutonic magmatic complexes of Brajkovac and Drenje and the subvolcanic body of Slavkovica fall within the transitional group between high and moderate potentiality. The volcanic magmatic complexes of Ravno brdo (Borač) and Gradska Gora (Rudnik) fall within the group with moderate potentiality. The plutonic magmatic complex of Cer falls within the transitional group between moderate and low potentiality. The volcanic magmatic complexes of Talambas (Borač), Brvenik-Šumnik and Velika Bisina (Ibar volcanics), Ćeramide (Rudnik) and Kamenica (Stolovi) fall within the group with low potentiality to no potentiality. All presented data lead to a conclusion that most of the plutonic magmatic complexes of the Vardar zone have significant potentiality for dimension stone, while the volcanic complexes have very low potentiality or none. However, their characteristics, unfavourable from the aspect of the dimension stone, make them ideal for exploitation as the technical building stone..