ODNOSI IZMEĐU TALIJANA I ČETNIKA U HISTORIOGRAFIJI NA TALIJANSKOM I ENGLESKOM JEZIKU

A partire dall’autunno del 1941, le truppe italiane di occupazione in Jugoslavia intrattennero in Dalmazia, Montenegro, e altre aree della Bosnia e della Croazia costanti rapporti con alcuni esponenti del movimento nazionalista serbo sorto sulle ceneri del disciolto esercito jugoslavo e autodefinitosi “cetnico”. Alla base di questa collaborazione c’erano le difficili relazioni con la Croazia degli usta{a, sulla quale la Germania esercitava un’influenza decisamente maggiore. A questo si aggiunge il desiderio, presente in alcuni ambienti militari, di espandere le conquiste territoriali già ottenute dall’Italia fascista. Per quanto riguarda l’aspetto militare, la collaborazione italo-cetnica è stata ampiamente studiata, ma non si può dire altrettanto delle sue implicazioni politiche. Il ricorso ad alcuni testi scritti e pubblicati in Inghilterra, negli Stati Uniti, in Canada e in Australia può aiutare a far luce su alcune tematiche trascurate nel dibattito storiografico italiano.Od jeseni 1941. talijanske vojne okupacijske snage u Jugoslaviji odr‘avale su u Dalmaciji, Crnoj Gori i u nekim podru~jima Bosne i Hrvatske stalne odnose s nekim predstavnicima srpskog nacionalisti~kog pokreta nastalog na ru{evinama raspale jugoslavenske vojske, koji su se sampoproglasili “~etnicima”. Osnov za tu suradnju bili su te{ki odnosi s usta{kom Hrvatskom koja je bila pod snaznim utjecajem Njema~ke. Postojala je, tako|er, i ‘elja odre|enih vojnih krugova za osvajanjem i dodatnim teritorijalnim pro{irenjem fa{isti~ke Italije. S vojnog aspekta je talijansko-~etni~ka suradnja veoma dobro prou~ena, ali se isto ne mo‘e tvrditi za njene politi~ke implikacije. Kori{tenje nekih tekstova koji su napisani i objavljeni u Sjedinjenim Dr‘avama, Kanadi i Australiji mo‘e pomo}i u rasvijetljavanju nekih zanemarenih tema unutar talijanske historiografske rasprave. Da bi se dobio dovoljno {irok okvir o aspektima te suradnje potrebno je procijeniti strukturu i zapovijedni lanac samog ~etni~kog pokreta, odrediti glavne talijanske suradnike te ras~laniti njihove odnose s Mihajlovi} em, koji je imao politi~ke referente u Ujedinjenom Kraljevstvu i jugoslvenskoj vladi u egzilu u Londonu, a koja ga je imenovala svojim ministrom. Istovremeno je potrebno razmatrati djelovanje Engleske i njenih tajnih slu‘bi, prije svega SOE, koja je uputila u ~etni~ki glavni {tab brojne ~asnike za vezu sa zadatkom koordiniranja djelatnosti pokreta izme|u Londona i Kaira gdje se nalazilo britansko glavno zapovjedni{tvo za Mediteran. Iz toga je proiza{ao ~udan trokut izme|u Italije, Engleske i ~etnika. Ovi posljednji su bili u razdoblju od skoro dvije godine zajedni~ki saveznik Talijana i Engleza. Uprkos tome {to su bili svijesni njihove dvoli~nosti, Talijani i Englezi su nastavili odr‘avati odnose s ~etnicima zbog razloga koji se tek trebaju historiografski utvrditi