IL 1848 IN DALMAZIA attraverso LA GAZZETTA DI ZARA - LA DALMAZIA COSTITUZIONALE - LE RIMEMBRANZE DELLA SETTIMANA - L\u27AVVENIRE

Na stranicama ovoga pregleda koji govori o austrijskom Carstvu s posebnim osvrtom na Dalmaciju tokom 1848. godine, obuhvaéaju se samo neki aspekti te revolucionarne godine, projektirani i promatrani kroz posebnu prizmu ovih novina toga vremena: La Gazzetta di Zara, La Dalmazia costituzionale, koje su izlazile u Zadru, Le rimembranze della settimana i L\u27Avvenire koje su se izdavale u Dubrovniku. Nakon nekoliko kratkih informacija o navedenim novinama autor se zaustavlja na vijestima o pariskoj revoluciji i donasi kratku kronologiju zbivanja u Becu i u provincijama Monarhije do konca 1848. te podvlaci aspekte austro-ugarskog pitanja kako su bili registrirani u dalmatinskim listovima. Sto se tice Dalmacije, spomenute su novine pratile izbliza manifestacije veselja i klicanja sto su ih dalmatinski gradovi upuéivali caru nakon objave ustavnih koncesija. Posebno se opisuju «Ustavne demonstracije» stanovniStva Zadra, Dubrovnika i Sibenika. èesto se pominju i izvjestaji i proglasi sto su ih dalmatinske vlasti objavljivale preko novinskih stupaca. U daljnjem istrazivanju autor se zaustavlja na hrvatsko-dalmatinskom pitanju glede aneksije Dalmacije Hrvatskoj i na izboru dalmatinskih zastupnika u austrijskom Parlamentu. Zanimljive su takoder stranice posveéene birokratsko-administrativnoj problematici. S druge strane navode se brojne prepiske i tumacenja o ekonomsko-financijskoj situaciji (mnogo Clanaka raspravlja o poljoprivredi Dalmacije), o obrazovno- skolskom sistemu i o nastaloj polemici prilikom priprema za opéinske izbore u dalmatinskim gradovima. Na zalost najdeficitarniji aspekt i komponentu cijele tematike, pokrenute na stranicama zadarskih i dubrovackih novina onog doba, predstavlja nedostatak osjetljivosti za socijalnu problematiku, sasvim ili skoro zaboravljenu od dopisnika koji su se postepeno pojavljivali u spomenutim novinama. U zakljucku se istice Cinjenica da dalmatinska 1848. godina, promatrana s posebne perspektive tj. kroz prizmu hrvatsko-dalmatinskog pitanja, predstavlja znacajnu i izravnu premisu za polemike i borbe koje su zaokupile velik dio politickog zivota u Dalmaciji pocevsi od 1860