LA CONTINUITÀ DEI CULTI ILLIRICI IN ISTRIA DURANTE IL PERIODO ROMANO

N\u27a istarskom poluotoku nadjen je tokom arheoloskih istrazivanja znatan broj epigrafskih spomenika posveéenih bogovima rimskog panteona. Medjutim, posebnu paznju potrebno je posvetiti rasprostranjenosti, brojnosti i specificnosti ilirskih kultova slavljenih u rimsko vrijeme ne samo na uzem podrucju Istre u sklopu X italske regije «Venetia et Histria», veé i na onom dijelu liburnske Istre koji je pripadao provinciji Dalmaciji. Poznate su dvije votivne are iz Nezakcija posveéene autohtonom zenskom bozanstvu Eji (Eia), dok se likovna interpretacija ove bozice moze sagledati u reljefu lika prezentiranog u medaljonu zabata malog hrama iz Nezakcija, datiranog u prvu poi. I st.n.e. U rimskim termama Nezakcija nadjena je votivna ara bozice Trite Auguste (Trita Augusta). Nedaleko rimske ceste koja je vodila od Nezakcija za Pulu, nadjen je natpis posveéen Histriji (Histria), bozanstvu koje nosi ime regije. U Rovinju je postojao hram posveéen bozici, a u Porecu je nedaleko tzv. Neptunovog hrama nadjena votivna ara s posvetom Histriji. Natpis na votivnoj ari iz Pule govori o stovanju istog kulta. Izmedju Rovinja i Baia uocena je izolirana pojava zenskog bozanstva- Seixomnia Leucitica. Najuéestalije ilirsko zensko bozanstvo izmedju Labina i Plomina svakako je Sentona. Medjutim nalaz votivne are iz Katuna (nedaleko Pazina) ukazuje da je kult Sentone bio interpoliran i u centralnoj Istri. Jutosika (Iutossica), Aitika (Aitica) i lka (Ica) manje su poznata lokalna ilirska bozanstva s istarske obale Kvarnera Ciji kultovi, s iznimkom Ike Auguste (Ica Augusta) nije prelazio lokalne regionalne okvire. Autohtono bozanstvo lria poznato je u éistom obliku s natpisa u Plominu, a u tzv. kao lria Venus pojavljuje se ha votivnom natpisu iz Jesenovika u dolini Rase. Specificnosti ilirsko-rimskog sinkretizma ocituju se i u stovanju Minerve Flanatike (Minerva Flanatica) u parentinskom ageru, a posebnu paznju zaokuplja musko epihorno bozanstvo Melosok (Melosocus) koji se u sinkretiziranom obliku javlja na votivnoj ari iz Krnice kao Melosocus Augustus. Analiza ilirskih kultova, dovodi nas do zakljucka da su dominantnu ulogu u duhovnom zivotu Ilira imale bozice. Taj matrijarhat iz ilirskog vremena koji se nasluzuje u kultnoj tradiciji, proteze se i u doha rimske dominacije na istarskom podrucju