LA NECROPOLI ALTOMEDIEVALE SUL COLLE VRH PRESSO BRKAČ (S. PANCRAZIO)

U toku arheoloskih istrazivanja, izvodenih u jeseni 1962. godine na nalazistu Vrh kod Brkaca (opéina Pazin), iskopana su 24 kosturna groba, koji predstavljaju samo manji dio veée nekropole. Grobovi su ukopani srazmerno plitko, oblozeni su u cjelini ili djelomicno kamenjem, pokrova uglavnom nema, a u nekim grobovina utvrdeni su kameni jastuci kod lubanje (grobovi 14,21 i 24) odnosno kod nogu (grob 14). Pokojnici su sahranjivani pojedinacno, iznimku predstavlja grob 20 s istovremenim ukopom muskarca i :lene. Naknadna sahrana je ustanovljena samo kod groba 9. Svi su pokojnici polozeni na leda, a ruke ispruzene su skoro u svim grobovima uz tijelo. Orientacija pokojnika je razliCita; prevladava od zapada prema istoku. Od poganskih pogrebnih obicaja je utvrdeno paljenje ritualne vatre i stavljanje grobnih priloga. Predmeti nadeni u grobovima pripadaju nakitu, metalnim dijelovima nosnje, orudu i oruzju. U grupi s nakitom izdavajaju se zbog svoje osebujnosti nausnice, a zbog ukrasa prstenje. U drugoj grupi su tipicne bizantske kopce, dok su nalazi u treéoj grupi atipicni. Cetvrta grupa zastupana je s dugim bojnim nozem. Nausnice buzetskog tipa iznenaduju ne samo brojem varijanata, nego i brojem nalaza, sto sve ukazuje na lokalne radionice. Staklene jagode ogrlica pripadaju sirokom vremenskom rasponu od kasne antike do kraja 8. st. (millefiori jagode iz groba 21). Bizantske kopce tipa Bologna i Korint su datirane u vrijeme izmedu god. 620. i 640. odnosno 640. i 680. Brojni nalazi zeljeznih nozeva ukazuju na pravnu slobodu pokojnika. Broncana matrica za otiskivanje jedini je ostatak iz uniStenoga groba zlatara, a stilski je bliska slicnim predmetima iz nalazista Pliskovo kod Knina, koji su datirani u prvu polovicu 7. stoljeéa. Nekropola na Vrhu pripada vremenu izmedu polovine 7. i kraja 8. st., kada ulazi Istra u sastav franacke drzave (788), a u njoj je sahranjivano romansko-slavensko stanovnistvo