I MULINI AD ACQUA DELL\u27ISTRIA SETTENTRIONALE STRUTTURA E TERMINOLOGIA

Dei circa 150 mulini attivi nell \u27 lstria settentrionale alla fine dell\u27Ottocento, oggi solo due conservano un palmento in grado di macinare. In base alle rilevazioni e alle interviste effettuate in loco, ne vengono descritti la struttura e il funzionamento. Tali dati permettono di interpretare il lessico impiegato in. alcune fonti d\u27archivio: quattro inventari del I 780-95 e quattro disegni, accompagnati dalla relativa documentazione, del 1834-1860 circa. Da essi è possibile risalire con buona attendibilità alla terminologia dialettale istro-veneta, finora documentata in minima parte e non più riscontrabile nella tradizione orale.Na kraju 19. st. duz rijeka Rizane, Dragonje i Mirne i njihovih pritoka bilo je oko 150 vodenica. S rasprostranjivanjem modernih mlinova s cilindrima, te pamih i elektricnih mlinova, pocelo je i njihovo napustanje, tako da ih je 1940. ostalo u funkciji svega polovica. Koliko je danas poznato preostaju samo dva mlina, koja je moguée postaviti u pogon, u MostiCju blizu Kubeda, u slovenskoj Istri, i u Mlinima blizu Buzeta na hrvatskom podrucju, koji se pustaju u pogon samo ponekad, za vlastitu obiteljsku uporabu, ili za malobrojne narucitelje. Neki drugi mlinovi sacuvali su dio zupeanika i zrvnjeva, ali nemaju hidraulicna kola. Na osnovu sakupljenih podataka i intervjua koji su naCinijeni na terenu, opisuje se struktura i rad istarskih vodenica. Ti podaci nam dopustaju interpretaciju rijecnika koji se rabi u nekim arhivskim izvorima. Vrlo precizna i detaljna predstavljaju se cetiri biljeznicka inventara (iz razdoblja 1780 - 1795), koji se odnose na dva mlina na Rizani i dva mlina na Dragonji, od kojih je jedan sacuvan u Regionalnom arhivu u Kopru, dok se tri ostale nalaze u Driavnom arhivu u Veneciji. Od posebnog interesa su i tri upravna spisa, kojima su prilozeni neki tehnicki crtezi, koji potjeéu iz razdoblja 1830 - 1840, i pdnose se na isto toliko vodenica pri Buzetu, Ri:lani i Marezigama, te "Presjek jednog mlina" ("Spaccato di un mulino"), iz otprilike 1860. Ta je grada pohranjena u Driavnom arhivu u Trstu. Time je, uz prilicnu vjerodostojnost, bilo moguée doprijeti do istro-venetske terminologije, koja je dosad bila dokumentirana samo u vrlo malom djelu, i koju vise nije moguée pronaéi u usmenoj predaji