NOTE STORICHE SU LUPOGLIANO NEI SECOLI XVIII E XIX: IL SACCHEGGIO, LA SITUAZIONE STRADALE, LA VENDITA

In questo contributo l’autore analizza il caso del saccheggio del castello di Lupogliano, perpetrato nell’autunno 1782 da alcuni sudditi veneziani dei dintorni di Parenzo. Il rimborso dei danni si dimostrò molto difficoltoso, poiché bisognava evitare che questo caso andasse a gravare sui rapporti tra l’Impero asburgico e la Repubblica di Venezia. In seguito sono trattati gli schizzi topografici che riproducono il distretto di Pinguente col suo circondario e le sue strade. Le considerevoli dimensioni del nuovo castello di Lupogliano e le spese di manutenzione rappresentavano un peso finanziario per il proprietario Tommaso Sottocorona che nel 1895 decise di venderlo. A questo tema è dedicata la terza parte del lavoro.Opsežan spis o pljački kaštela Lupoglava sadrži niz zanimljivih dokumenata o ovom nemilom događaju, koji se dogodio 13. studenog 1782. i koji je značajno opterećivao odnose između Mletačke Republike i Lupoglavske gospoštije. Iz pronađenih dokumenata mogu se uočiti složeni problemi koji su postojali u naplati učinjene štete. Prepiska između Senata, rašporskog kapetana te podestata Poreča i Sv. Lovreča predstavlja iznimno vrijedno vrelo za poznavanje novovjekovne prošlosti Lupoglavske gospoštije, važnog istarskog posjeda u austrijskim rukama, a pokazuje da su odnosi dviju država koje su međusobno dijelile vlast nad poluotokom bili prilično složeni i proturječni te da su u njihovom neophodnom rješavanju prečesto postojali nepremostivi problemi. Sve tri opisane topografske skice koje prikazuju lupoglavsko područje u kartografskom smislu imaju osobito značenje. Također, sadrže i niz podataka značajnih za povijesnu toponimiju toga kraja. Zbog toga predstavljaju nezaobilazno povijesno vrelo za poznavanje prošlosti Lupoglavštine i Boljunštine u drugoj polovici XIX. stoljeća. Kratki spis o prodaji kaštela Lupoglava 1895. pruža podroban uvid u vrste zemljišta koje su tada postojale te u vlasničke odnose. Od osobitog je značenja pitanje opskrbe vodom. Sama zgrada kaštela opisana je kao dvokatnica, prikladna za stanovanje tek uz manje intervencije. Navedene su i popratne zgrade, štale, a zabilježeni su i sjenici. Tri, pak, crteža detaljno prikazuju tlocrt građevine, a četvrti se crtež odnosi na prikaz čitavog imanja i njegove okolice. Veliku zgradu kaštela nije bilo jednostavno održavati, pa su se oko toga tijekom prošlosti često javljali različiti problemi, zbog kojih su je vlasnici u više navrata pokušavali prodati. Originalna arhivska građa, analizirana u ovom radu, pohranjena je u državnim arhivima u Rijeci i Veneciji, važnim ustanovama za proučavanje novovjekovne prošlosti Istre