Polacy w Chorwacji: od członków ‘starej’ mniejszości do współczesnych migrantów

Terensko istraživanje provedeno kvalitativnom metodologijom među Poljacima u Zagrebu i potomcima poljskih doseljenika u Slavoniji pokazuje da je riječ o izrazito heterogenoj nacionalnoj manjini zbog razdoblja doseljavanja, tipova i uzroka migracija, obrazovanja itd. S jedne strane, potomci doseljenika koji su u Slavoniju doselili krajem 19. stoljeća danas su asimilirani. Važno im je sjećanje na podrijetlo, dolazak predaka i doprinos društvu prijema što prenose putem komunikacijskog i kulturnog pamćenja. S druge strane, u Zagrebu su tijekom druge polovine 20. stoljeća doseljavale uglavnom visokoobrazovane Poljakinje zbog udaje za hrvatske građane. Osnovale su Poljsku kulturnu udrugu “Mikołaj Kopernik”. U njoj su potaknule školu, izdavaštvo, knjižnicu te organiziraju brojna događanja o tradicijskoj i suvremenoj poljskoj kulturi. Iako su integrirane, u obiteljima i udruzi njeguju oba identiteta te promiču veze između Poljske i Hrvatske.Although Poles in Croatia have the status of ethnic minority and make up a community, field research based on qualitative methodology, which was conducted in Zagreb and Slavonia, has shown that this is quite a heterogeneous community due to different periods of immigration, types of and causes for immigration, levels of education and occupations (ranging from farmers and hired hands to women PhD holders). On the one hand, the descendants of Polish immigrants who arrived in Slavonia towards the end of the 19th century have been assimilated. It is important to them that their ancestry, their ancestors’ arrival and contribution to recipient society, are remembered in communication and cultural memory. On the other hand, during the second half of the 20th century mostly highly educated Polish women immigrated to Zagreb in order to marry Croats. In these families both identities are maintained and the Polish women are very active in the Polish Cultural Association where they have set up a school, publishing activities, a library and have organized numerous events in the contemporary Polish culture. They are maintaining their Polish identity in Zagreb, learning about Polish traditions and culture and teaching about it. These contemporary migrants promote the links between Poland and Croatia in various ways.Choć Polacy są w Chorwacji członkami mniejszości narodowej, badania pokazują, że stanowią wspólnotę bardzo heterogenną biorąc pod uwagę okres osiedlenia (od XIX wieku do dziś), typy i przyczyny migracji (migranci ekonomiczni, migracja małżeńska), wykształcenie i zawód (od rolników do doktorów nauk) itd. Multilokalne badania empiryczne przeprowadzone zostały metodą kwantytatywną. Potomkowie osiedleńców w Slawonii (Staro Petrovo Selo, Kaniža, Vrbova), którzy przybyli pod koniec XIX wieku są dziś zasymilowani. Dla nich ważna jest świadomość o pochodzeniu, wspomnienia o osiedleniu się ich przodków i wkład do rozwoju społeczności przyjmującej co przekazują poprzez pamięć kulturalna i komunikacyjną. W życiu codziennym zachowały się zwyczaje związane z przygotowaniem posiłków. Z drugiej strony, w Zagrzebiu w drugiej połowie XX wieku osiedlały się przede wszystkim wykształcone Polki w rezultacie małżeństw z obywatelami Chorwacji. Założyły Polskie Towarzystwo Kulturalne „Mikołaj Kopernik“. W jego ramach uruchomiły polska szkołę, działalność wydawniczą, bibliotekę, a organizują też liczne imprezy poświęcone tradycji i współczesnej kulturze polskiej. W czasie pobytu w Zagrzebiu świadome są swojej tożsamości, uczą o polskich tradycjach (których nie praktykowały w Polsce) i przekazują je. Praca ukazuje na wielkie znaczenie czasowego („stara“ – „nova“ migracja) i socjokulturowego wymiaru przekazu, zachowania i konstrukcji społecznej tożsamości narodowej tej małej wspólnoty mniejszościowej. Poprzez wgląd w przekazywanie, uczenie i promocje polskiej kultury i tożsamości zauważamy znaczącą rolę migrantek, które są bardzo dobrze zintegrowane w społeczeństwo chorwackie, określają się jako Polki i świadome są, że ich tożsamość zawiera i polskie i chorwackie elementy. We współczesnym społeczeństwie transnacjonalnym w kontekście Unii Europejskiej, takie praktyki migracyjne odgrywają znaczącą rolę w przyszłej współpracy międzynarodowej