SHEEP INDUSTRY IN ISRAEL

Ovčarska proizvodnja u lzraelu je zasnovana na populaciji od cca 300 000 grla, a odvija se u okviru ekstenzivnog i intenzivnog gojidbenog sistema. Ekstenzivna ovčarska proizvodnja obuhvaća cca 150 000 proizvodnih grla, raspoređenih u 1200 proizvodnih stada u vlasništvu 3500 proizvođača (Beduina), s prosječnom proizvodnjom mlijeka 20 do 50 kg godišnje, prosječnom težinom janjeta za klanje 20 do 50 kg i mesom slabe kakvoće. Intenzivna ovčarska proizvodnja je zasnovana na 700 proizvodnih stada koje sačinjava 180 000 proizvodnih grla, od čega 34 000 otpada na mliječne ovce. U tom sklopu postoje dvije vrste stada i to: - visokoproizvodna (mlijeko 920 - 380 kg godišnje, janjad za klanje, 50 - 70 kg s mesom visoke kakvoće) i - srednjeproizvodna (mlijeko 920 - 390 kg godišnje, janjad za klanje, 40 - 50 kg s mesom srednje kakvoće). Intenzivna proizvodnja ovčjeg mlijeka u lzraelu se temelji na unaprijeđenoj Awassi pasmini i ASSAF sintetičkoj liniji ovaca. Proizvodna svojstva unaprijeđene Awassi ovce se očituju: u dobrom iskorištavanju paše; u prilagođenosti surovoj klimi; visokoj proizvodnji mlijeka (400 - 500 kg godišnje, s masti 6-7%, bjelančevina 5-6%, laktoze 5%, i minerala 1%); visokom sadržaju suhe tvari u mlijeku; težinom odrasle ovce 70 kg; i težinom odraslog ovna 110 kg. Proizvodna svojstva ASSAF sintetičke linije su izražena: s povećanom plodnošu, ranozrelošću (prvo janjenje u dobi 442 dana); visokom proizvodnjom kvalitetnog mesa; težinom odrasle ovce 75 kg; težinom odraslog ovna 120 kg i prosječnom godišnjom proizvodnjom mlijeka 300 - 4OO kg (masti 5.7%, bjelančevina 5.08%, laktoze 5%, minerala 1% i ukupnom suhom tvari 16.8%). Ekstenzivna ovčarska proizvodnja u lzraelu je prisutna u Beduina, koji koriste pustinjsku ispašu kao sirovinu i autohtonu Awassiovcu kao prerađivača sirovine i proizvođača ovčjih proizvoda (120 kg mlijeka i 0.85 janjeta po ovci godišnje). lntenzivni proizvodni sistem je uglavnom usmjeren na proizvodnju mlijeka, čiju osnovicu sačinjavaju populacije Awassi i ASSAF ovaca. Godišnja proizvodnja mlijeka u sklopu djelatnosti ovog sustava se kreće oko 7 800 000 kg. Većina ove populacije je podvrgnuta stajskom držanju, uz punu ili djelomičnu hranidbu sa zelenom masom, te primjenom kabaste hrane i koncentrata u odnosu na visinu proizvodnje. Priprema hrane, u ovom slučaju se vrši iz zajedničke mješaone (Food center) gdje se vrši mješanje koncentratnih i kabastih komponenata u okviru odgovarajućih normi za proizvodna stada temeljenih na kompjutorskom programu. Centri za proizvodnju stočne hrane pored klasičnih kabastih i koncentriranih krmiva uvelike koriste nuzproizvode iz drugih proizvodnih djelatnosti (sojina sačma, peradskignoj, suncokretova sačma, stabljika rajčice, otpaci prerade pamuka, kukuruzne posije te - ostali sezonski nusproizvodi prerade voća i povrća). Niz tehnoloških i znanstvenih dostignuća se koristi u intenzivnoj ovčarskoj proizvodnji (janjenje u tijeku cijele godine, primjena umjetnog osjemenjivanja upotrebom tekuće (cervikalno) i smrznute sperme (intrauterino), primjena embriotransfera, primjena melatonina, napredan sustav proizvodnje ovčjeg mlijeka, sofisticirano upravljanje proizvodnim stadima i sofisticirano sastavljanje hranidbenih obroka za proizvodne životinje. U okviru intezifikacije proizvodnje razvija se: elektronska identifikacija proizvodnih životinja; elektronska kontrola proizvodnje mlijeka (po ovci) i provodi se tropasminsko križanje (Boroola ASSAF, Awassi). Janjad se odvaja od majki i umjetno hrani mliječnom zamjenicom, primjenom automatskog stroja sve do starosti od 25 do 28 dana i tjelesne težine od 12 do 14 kg. Poslije odbića se janjad predviđena za proizvodnju mesa podvrgava tovu s koncentratima s obrokom kojeg sačinjavaju 90% zrnjevlja, sve do težine od 50 kg i dobi 4,5 mjeseci. Prosječna ekonomičnost intenzivne izraelske ovčarske proizvodnje usmjerene na proizvodnju mlijeka je prikazana u obliku ulaganja i realizacije putem proizvoda po ovci (Tab.2. i 3). Veličina ulaganja u intenzivnu ovčarsku proizvodnju je ovisna o cijeni hrane (1 tona koncentrata 150 - 180 US $, 1 tona kabaste krme 50 - 150 $, 1 tona nuzprodukata 20 - 60 $), troškova liječenja, reprodukcije (hormonalni tretman 4 $, umjetno osjemenjivanje po ovci 2.5 $ i radne snage 40 - 90 $ dnevno). Utrošak živog rada u intenzivnoj ovčarskoj proizvodnji je 2 do 2.5 radna dana po ovci godišnje. Rezultati ovčarske proizvodnje se realiziraju putem cijena proizvoda (1 kg mlijeka 0.76 $, 1 kg Kačkavalja 11,80 $, 1 kg Fete 11,20 $, 1 kg Roqefort-a 11,90 $ i 1 kg janječeg mesa 4,00 $).Activity lsrael sheep production perform through two breeding systems, extensive and intensive. Extensive system form part of 150 000 animals located in 1200 herds which are propriety 1200 owners (Beduins)with average milk production 20 - 50 kg/year, 20 - 50 kg average live weight lamb for slaughter and low meat quality. Intensive system form part of 700 herds with 180 000 animals (45 000 milky sheeps). In frame dairy sheep indyustry in lsrael are two kinds milky sheep herds relatively to milk production as follow: - high productivity herds (320 - 380 kg milk/year lambs for staughter 50 - 70 kg with high quality of meat), - middle productivity herds (320 - 380 kg milk/year, lambs for slaughter 40 – 50 kg with middle quality of the meat. The base of lsraelis intensive production sheep\u27s milk are improved Awassi breed and Assaf synthetic breed. The traits of improved Awassi sheep are: good grazer; well adapted to hard climate, high milk production (400 - 500 kg per year with 6 - 7% milk fat, 5 -6% protein, 5% lactose, 1% mineral and 18% total solids); high milk solid content; ewe\u27s body weight 70 kg and 1 10 kg ram\u27s body weight. The traits for ASSAF synthetic breed (cross between Awassi and East Friesian sheep) are: more prolific breed; matures younger(lambing 442 days); higher meat production, good carcass quality; body weight 75 kg for ewe and 120 kg for ram; annual milk yield 300 - 400 kg (5 - 7 % milk fat, 5,08% protein, 5,0% lactose, 1 % minerals and total solids 16,8 %). Extensive sheep production is peculiar for Beduins who are grazing their herds on the desert\u27s pasture, using native Awassi sheep as producer of sheeps products (120 kg milk and 0.85 lambs per ewe yearly). Intensive system is developed for milk production on the base production\u27s potential from Awassi and Assaf breed with the production 7 800 000 yearly. The characteristics of this population are: partial grazing; indoor flocks; mechanised milking; using food centres for concentrate and roughage; accelerated lambing; controlled reproduction; lambs artificialy reared and fattened on concentrates. The food centres using by products as a part of rations (Soybean meal, poultry- liter, sunflower meal, tomato straw, cotton gin- trace, citrus pulp, avocado, potato and onion). Amounts by products vary according to production. Alt scientific and technologic advances are using in sheep\u27s industry like: lambing all year; Al (diluted semen from elite rams and frozen semen intro uterine); Embryo transfer, Melatoninin for out of season Al, advanced milking systems, computerised herd menagmnet and computerise ratio design. In development: Electronic identification, Boroola crossbreeds (Assaf, Awassi) Economy of lsraelis sheep\u27s industry is directed to milk production and performed in tab. 2 and 3 as input and output per ewe. The labour demand 2 - 2,5 days per ewe peryear. Inputs in sheep\u27s industry depends about price of food (concentrates 150 – 180 $ per ton, roughage 50 - 150 $ per ton, by products 20 - 60 $ per ton), veterinary costs, reproduction (Al 2,5 $ per head) and labour (40 - 50 $ daily). Results of sheep production are realise in the price of products (0.76 $ per 1 kg milk, 11.8 $ per 1 kg kaskaval, 11.2 $ per 1 kg feta, 11.9 $ per 1 kg Roquefort and 4 $ per 1 kg lamb\u27s meat