Mareşal Fevzi Çakmak'S Political Activities Between 1946-1950

DergiPark: 545471trakyasobedFevzi Çakmak (1876-1950) is mainly known with his Militarypersonality and activities in Turkey. The fact that he is one of the few soldierswith the title of Marshal is enough to show his success in the Military profession.He was also noted as; the Minister of Defence in the First cabinet of the executiveministers of Turkey in 1921,the Chairman of the second cabinet of the executiveministers of Turkey, and the Chief of General Staff from 1924 and 1944 without interruption.However it is little known, Fevzi Pasha has an important role in the politicallife in the multi-party period as well. In 1944, Fevzi Çakmak, who did notintend to retire from the Chief of General Staff except for his request, found himselfin the middle of Politics after loneliness he had lived for a short time.The studydiscusses Fevzi Çakmak's activities and role in the political lifebetween1946-1950. The process of rapprochement with the Democratic Party (DP)and becoming an independent member of parliament and even the desire for him tolead the DP will be examined in the paper. Then, the activities of the Marshal thatheinitiated with some circles of left-wing and abandoned in a short time in thecontext of human rights will be evaluated. In the meantime, the debates on how theleftist circles wanted himto launch a public movement in the country getting ridofthe oppressiveness will be included. Later, the process of becoming the honorarychairman of the Nation Party (MP) formed by the people most of whom left the DPfollowing the Marshal’s separation from the DP afte the July 12 Declaration asa result of his worsening Relations with the party will be mentioned. FevziÇakmak ,like the other ones who setup the MP, thought that the DP did not have enoughstrong opposition against the Republican People’s Party(CHP). In the last partof the paper, the political activities of Marshal Çakmak who spent the last twoyears of his life in the MP will be examined within the framework of character analysisand leadership features. The paper not only discusses the four-year wavy politicallife of Fevzi Çakmak who was seized by great ambitions and entered politics in1946 as a result of self- confidence based on Military Reputation and the love givenby the people, but it also examines the case of his being manipulated by some politicalcurrents and parties because of his personality which is unfamiliar witht he functioningof political life. How and with which motives Fevzi Çakmak, an obedient person tothe legitimate and existing authority pushed himself into a strong opponent againstthe political staff that he had been to gether with for nearly 25 years will beexamined. In that, during the election in 1946 and his presence in the Assembly,the Marshal had strong opposition against the CHP and İnönü, which did notarise from policy differences.FevziÇakmak, Türkiye’de daha çok askerî kişiliği ve faaliyetleriyle tanınmaktadır.Mareşal unvanına sahip az sayıdaki askerden birisi olması onun askerlikmesleğindeki başarısını göstermeye yetmektedir. Ankara Hükümeti’nde MilliSavunma Bakanlığı; İcra Vekilleri Heyeti Reisliği yapmıştır. Cumhuriyetdöneminde 1924-1944 yılları arasında kesintisiz olarak Genelkurmay Başkanlığı yapmışolması onu ayrıca meşhur etmiştir. Ancak az bilinmekle birlikte Fevzi Paşanınçok partili dönemde siyasal hayatta da önemli bir yeri vardır. Bu çalışmadaFevzi Çakmak’ın 1946-1950 yılları arasında siyasal hayattaki faaliyetlerine verolüne yer verilecektir. Üzerinde durulan dönem ülkenin çok partili siyasalhayata geçiş yıllarıdır. 12 Ocak 1944 tarihinde, 68 yaşındayken isteği dışında GenelkurmayBaşkanlığı’ndan emekliye sevk edilen Fevzi Çakmak büyük bir hayal kırıklığına düşmüşve bir süre hayata karşı küskünlük içinde yaşamıştır. Makam sevgisi ve hırsınasahip olan Mareşal, o yıllarda kendisini bir köşeye atılmış ve önemsiz hissetmekteydi.Emekli edilişine karar veren Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’ye dargınlık ve kırgınlıkduyguları içinde günlerini geçirdiği bir sırada, 1946 seçimlerinde DPlistesinden bağımsız milletvekili seçilme teklifi almış ve bunu kabul edereksiyasal hayata atılmıştır. Daha önce CHP’den gelen milletvekilliği tekliflerinikabul etmeyen Mareşal 1946 seçimleri sırasında ve Mecliste iken CHP’ye veİnönü’ye karşı keskin ve sert bir muhalefet yürütmüştür. Çakmak’ın 20 yıldan dahauzun süredir bir parçası olduğu CHP iktidarına karşı muhalefete geçişi keskin birdönüşü ifade etmektedir.Hayatınınson4yılı,önce CHP’ye, sonra CHP ve DP’yemuhalefetle geçmiştir. Askerî şöhreti ve halk tarafından sevilmesinin etkisiyle1946’da girdiği siyasette büyük bir ihtiras geliştiren Fevzi Çakmak aslındasiyasal hayatın işleyişine yabancıdır. Onun bu durumu ve İnönü ile CHP’ye olansert muhalefeti bazı siyasal akımlar ve partilerce istismar edilmiş görünmektedir.Önce DP kendisinin toplumdaki prestijinden yararlanmış, ardından sol akımamensup bazı çevreler ona adeta bir halk hareketi başlatma misyonu yüklemekistemişlerdir. Son olarak Mareşal Çakmak, DP içinde, lider kadronun CHPiktidarına karşı muhalefetini yeterli bulmayan müfrit grupla birlikte hareketetmiş ve buradan doğan Millet Partisi’ne fahrî genel başkan olmuştur. Hayatınınson iki yılını MP’de geçiren Çakmak Paşa, çok dalgalı ve gelgitli bir 4 yıllıksiyasal hayat yaşamıştır. Aslında mevcut otoriteye itaatkâr bir kişilikyapısında olan Fevzi Çakmak’ın emeklilik sonrası keskin bir siyasal muhalefete kaymasıkişiliğine ters düşmektedir. Onu bu duruma yönelten etkenler mevki hırsı vekendini vazgeçilmez görme duygusu gibi kişisel etkenlerdir. Lider karakterlibirisi olmayışı onun siyasette başarılı olmasına engel olmuştur