The effects of the Ottoman architectural understanding of the last period on the social structure and architecture institution

“Son Dönem Osmanlı Mimari Anlayışının Sosyal Yapıya Ve Mimarlık Kurumuna Etkileri” Konulu yüksek lisans tezinde; XIX.yy’da Tanzimat yenilikleri kapsamında Mimari Anlayışın ve inşaat faaliyetlerinin değişim ve gelişim süreci, ve bu süreçte sosyal yapının dönüşümü arşiv belgeleri ışında değerlendirilmiştir. Çalışmamız, Payitaht İstanbul’daki yenilikler ile sınırlandırılmıştır. Dört Bölümden oluşan çalışmanın Birinci Bölümünde; İstanbul’un Klasik Dönem Mimari Anlayış İçerisindeki Yeri ve Sosyal Yapı İlişkisi incelenmiştir. İstanbul’da fetihle birlikte imar ve dönüşüm çalışmaları kapsamında sivil ve dini mimarinin, Osmanlı toplumunun yaşam tarzı ile paralel gelişimi, klasik dönem Osmanlı toplumunun ihtiyaçlarına cevap niteliğinde düzenlenmesi, mimari üsluplar ve bu dönem mimarlık teşkilatı ele alınmıştır. İkinci Bölümde; Tanzimat Sonrası Mimari Anlayışın Dönüşümübaşlığı altında; Batılılaşma devri mimari üslup değişiklikleri Barok, Rokoko ve Eklektisizmin Osmanlı Mimarisinde kullanılmaya başlaması, apartman kültürünün doğuşu ve bu yeni yapılaşmanın Osmanlı toplumuna etkileri, Batılı anlamda şehirciliğin ilk basamakları olan XIX. Yüzyıl Pera ve Beyoğlu evresinde gelişen belediyecilik hizmetleri, nizamnâme ve yasalarla yeniden çizilmeye çalışılan betonarme şehir silüeti yer almaktadır. Beyoğlu ve çevresinde gerçekleşen bu fiziksel dönüşümle birlikte, sosyal yapının etkin bir parçası haline gelen gayrimüslimlerin ve levantenlerin sosyokültüreldikey hareketliliği ele alınmıştır. Üçüncü bölümde; XIX. Yüzyıl Mimari Anlayışın Değişimde Etkin Aktörler başlığı ile sosyal yapıya doğrudan etki eden, mimarlık ve şehircilik anlayışının değişimi üzerinde rolü olan Batılı ve gayrimüslim şahıslar ele alınmış, mimarlık kurumunun, XIX. yüzyılla birlikte uğradığı dönüşüm incelenmiştir. Son bölümde ise; geç dönem Osmanlı mimarisindeki değişikliklerin doğrudan etkilediği sosyal hayatla birlikte öne çıkan gayrimüslim ailelerden biri olan Balyan Ailesi incelenmiştir. Osmanlı mimarlık kurumunda yeni bir dönem açılmasını sağlayan Balyanların kurduğu ilk inşaat şirketi: Şirket-i Nâfia-ı Osmaniyye’nin işleyişi, faaliyetleri ve kapatılma süreci arşiv belgeleri ışında ele alınmıştır.At the graduate thesis titled “The effects of the Late Ottoman Architecture to the Social Life and Architecture Institution”, the variation and evolution process of the architectural mentality and construction activity by the help of Tanzimat innovation at the 19th century and the changing of the social structure at the process are evaluated by the help of archive documents. This work is restricted with the innovations in the capital, Istanbul. The work is divided into four chapters and in the first chapter; importance of Istanbul’s in the Classic Era Architectural Mentality and its relationship with the Social Structure are examined. Needing of architectural change by the conquering of the Istanbul, the parallel evolution of the social and religious architecture with the social structure of the society, its’ coordination according to Classical Ottoman architecture, architectural genre and the architecture institution of the era are analysed. In the second chapter, under the title of “The Evolution of the Architectural Mentality after the Tanzimat”, the changing genre of the Westernization era, the first use of Baroque, Rococo and Eclecticism in the Ottoman Architecture, birth of ‘apartment culture’ and the effects of this settlement to the Ottoman society, the first steps of western town planning, the municipal services which are evolved in Pera and Beyoglu at the 19th century and the reinforced concrete silhouette of the city which was created by regulations and laws are mentioned. The vertical activity of the Levantines and the non-Muslim persons who gained importance with this physical change occurred nearby Beyoglu, is handled In chapter three, western and the non-Muslim persons who were directly affected to the social structure and who also has an influence to architecture and the mentality of town planning, the changing of Architecture Institution in the 19th century are handled with “The Actors who are Effective to Variation of the 19th century Architectural Mentality” title. In the last chapter, a non-Muslim family, the Balyan family who were directly effective to changings of the Late Ottoman Architecture and f eatured by the social life, is examined. The First factory created by Balyan’s, who ensured to create a new era in the Ottoman Architecture, Şirket-i Nafia-i Osmaniyye’s mechanism, activity and closing process are analysed by the help of archive documents