The effects of dietary salt regulation on metabolic, renal markers and renin-angiotensin system

Primer Hipertansiyon, diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'de de oldukça sık görülen ve hedef organ hasarına neden olan ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Kardiyovasküler ve renal hastalıklar için bağımsız risk faktörüdür. Yüksek morbidite ve mortaliteye yol açtığından, erken evrede tanı konması ve yaşam tarzının düzenlenmesi, hipertansiyonun gelişimini ve komplikasyonlarının oluşmasını önemli derecede azaltmaktadır. Bu nedenle, kan basıncının düşürülmesi ve hedef organ hastalıklarının azaltılmasında yaşam biçimini düzenleyici nonfarmakolojik önlemler önem kazanmaktadır. Çalışmamızda, hedef organ hasarı gelişmemiş hipertansiyonlularda, erken dönemde glomerülo-tubüler, sistemik vasküler fonksiyonlardaki değişiklikleri ve bu etkilenmenin metabolik bozukluklarla ilişkisinin incelenmesi, altı aylık diyetle tuz düzenlenmesinin bu fonksiyonlara, kan basıncına ve renin-anjiotensin sistemi üzerine olan etkilerinin araştırılmasını amaçlandık. Çalışmaya, hipertansiyon süreleri 22,5±32 ay, ortalama sistolik ve diyastolik kan basıncı değerleri 153,4 ±10 / 98,6±7 mmHg, vücut kitle indeksleri 27,6±3,8 kg/m2, 20'si kadın, 32'si erkek toplam 52 hasta ile ortalama sistolik ve diyastolik kan basıncı değerleri 117,2±9,7 / 73,9 ±7,1 mmHg olan 23'ü kadın, 27'si erkek toplam 50 sağlıklı birey alındı. Her iki grupta sistemik vasküler etkilenme göstergelerinden: E-selektin, P-selektin, HSCRP, von Willebrand faktör, fibrinojen, trombosit sayısı ve hematokrit düzeyleri; metabolik göstergelerden: Kan şekeri, trigliserit, total kolesterol, yüksek ve düşük dansiteli lipoprotein ve ürik asit düzeyi; anjiotensin I, anjiotensin II, aldosteron düzeyleri ve renal glomerülo- tubüler fonksiyon göstergelerinden: idrarda albumin ve N-asetil beta-D glukozaminidaz 56 atılımı incelendi. Hasta grubunda tedavinin ikinci haftasında ve altıncı ayında renin- anjiotensin sistemi, idrarda mikroalbumin ve N-asetil beta-D glukozaminidaz çalışıldı, altıncı ayında ise başlangıçtaki incelemeler tekrarlandı. Kontrol grubuna göre hipertansiyon grubunda, aile öyküsü (p=0,000), bel çevresi (p=0,006), hipertansif retinopati (0,000), trombosit sayısı (p=0,025), kan şekeri (p=0,014), ürik asit (p=0,022), üriner albumin (p=0,002) ve N-asetil beta-D glukozaminidaz atılımı (p=0,000) yüksek bulundu. Diyet tuzunun düzenlenmesi ile hastalarımızın %92'sinde hedef kan basıncı (<140/90 mmHg) değerine ulaşıldı. Hastalarımızın %78'inde tuz duyarlılığı saptandı. Günlük 90 mmol sodyum içeren diyetin erken döneminde sistolik (p=0,000) ve diyastolik (p=0,000) kan basıncında, üriner albumin ekskresyonu (p=0,007), N-asetil beta-D glukozaminidaz/idrar kreatinini oranında (p=0,000) azalma saptandı. Tuz düzenlenmesinin 6. ayında trombosit sayısı (p=0,039), yüksek duyarlılıklı C-reaktif protein (p=0,036) üriner albumin ekskresyonu (p=0,0001), idrarla atılan sodyum (p=0,00000) anlamlı derecede azalma gözlendi. Bulgularımız, bilinen hipertansiyon süreleri kısa, tümü kan basıncı hafif-orta derecede yüksek olan hipertansiyonlularda, erken evrede belirgin şekilde metabolik değişiklikler, sistemik vasküler ve glomerülo-tubüler etkilenme oluştuğunu ve diyetle alınan tuzun düzenlenmesi ile antihipertansif monoterapi kadar kan basıncı regülasyonu sağlandığını ve sistemik, renal, vasküler, metabolik göstergelerde düzelme olduğu göstermektedir. Renin- anjiotensin-aldosteron sistemindeki tuz kısıtlamasına bağlı yükselmenin geçici ve geriye dönebilir olduğu saptanmıştır. Çalışmamız; hipertansiyon gelişiminin önlenmesi, kan basıncı regülasyonunun sağlanması ve hedef organ hastalıklarının azaltılması için, nonfarmakolojik önlemlerin alınması ve öncelikle diyet tuzu düzenlenmesinin önemini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Primer Hipertansiyon, Diyetle tuz düzenlenmesi, Renin- Anjiotensin sistemi, Metabolik ve sistemik vasküler etkilenme, Glomerülo-tubüler etkilenme 57THE EFFECTS OF DIETARY SALT REGULATION ON METABOLIC, RENAL MARKERS AND RENIN-ANGIOTENSIN SYSTEM SUMMARY Primary hypertension is frequently considered in Turkey as the other countries of the world and is a serious public health problem by causing target organ damage. In addition, it is an independent risk factor for the cardiovascular and renal diseases. Because of its high morbidity and mortality, diagnosis and life style modifications in early stage can prevent frequency of primary hypertension and its complications. That is why, nonpharmacologic precautions of life style regulation gain importance in decreasing blood pressure and preventing target organ damage. In our study, we aimed to investigate disturbances in glomerulo-tubular, systemic vascular functions in hypertensive subjects with no target organ damage in early stage, the relationship of this functional changes with metabolic disturbances, and finally the effects of six month dietary salt regulation in glomerulo-tubular, systemic and vascular markers, blood pressure and renin-angiotensin system. We included a total of 52 (20 females and 32 males) with a mean hypertension duration of 22.5±32 months, mean systolic/diastolic blood pressure 153.4±10/98.6±7.0 mmHg, mean body mass indexes 27.6±3.8 kg/m2 and a control group with a total of 50 healthy subjects (23 females, 27 males) with a mean systolic/diastolic blood pressure 117.2±9.7/73.9±7.1 mmHg. In both groups, we examined the markers of systemic vascular 56 disturbances: levels of E-selectin, P-selectin, high sensitivity C-reactive protein, von Willebrand factor, fibrinogen, platelet count, hematocryt; metabolic markers: fasting blood glucose, triglycerides, total cholesterol, high and low density lipoproteins and uric acid levels; aldosteron, angiotensin I, angiotensin II levels and renal glomerulo-tubular function indicators: urinary albumin and N-acetyl-β-glycosaminidase excretion. In the hypertensive subjects, the renin-angiotensin system, urinary microalbumin and urinary N-acetyl-β- glycosaminidase were checked again in the second week and sixth month of the dietary salt regulation therapy. The parameters done at the beginning of the study were repeated in the hypertension group after the completion of the therapy. The factors which were statistically and significantly higher in the hypertensive group were the family history (p=0.000), waist diameter (p=0.006), hypertensive retinopathy (p=0.000), platelet count (p=0.025), fasting blood glucose (p=0.014), uric acid (p=0.022), urinary albumin excretion (p=0.002), urinary N-acetyl-β-glycosaminidase (p=0.000). Targeted blood pressure levels (