Поляки в Одессе. Студии и эскизы

The present volume gathers the articles and papers delivered during the 4th International Conference “Odessa and the Black Sea. Polish-Ukrainian Cultural Relations”, which took place on 10–11 September, 2018 in the Museum of Literature in Odessa, Ukraine. Its main topic was “Poles in Odessa and on the Ukrainian Coast of the Black Sea. History – Legacy – the Coexistence of Multicultural Community in the City”. The Conference was organized by the Ukrainian Ministry of Science and Education; Odessa I. I. Mechnikov National University (the Chair in Ukrainian Literature at the Faculty of Philology); the Chair in Philological Studies ‘East – West’ at the Faculty of Philology, the University of Białystok; the Museum of Literature in Odessa; and the Scientific Department of the Łukasz Górnicki Library ‘Książnica Podlaska’. The main organizers were Professor Jarosław Ławski (the University of Białystok) and Professor Natalia Maliutina (Odessa I. I. Mechnikov National University and the University of Białystok). Besides, Professor Evgen Chernoivanenko (Dean of the Faculty of Philology at the Odessa University), Tetiana Liptuga (the Museum of Literature), and Jolanta Gadek (the Łukasz Górnicki Library) significantly contributed to the organization of the Conference. Thirty-nine scholars from Ukraine and Poland addressed the following problems: – The history of Polish settlements in Odessa from 1794 up to now. – Literature, art, architecture as the evidence of the presence of Poles in the multi-religious and multi-cultural milieu of Odessa. – The Poles on the Ukrainian coast of the Black Sea: history, testimonies, and records. – The myth of Odessa in Polish culture – The Poles in Odessa in the eyes of Ukrainians, Russians, French people, and other nationalities living in the city. – Various nationalities in Odessa and their mutual relations. – The sea as an element of the Odessa myth in the experience of the Polish community in Odessa. – Polish contribution to the economy of Odessa. – The Poles at the Richelieu Lyceum of Odessa and at Odessa I. I. Mechnikov National University – The history of the Poles in Odessa and at the Black Sea. – The history of the Roman-Catholic Church in Odessa. – The culture and science of the Poles living in Odessa. – The multiculturalism of Odessa from the European and world perspectives. The articles included in the present volume focus primarily on the contribution of Poles to the development of Odessa from the beginning of the 19th century up to 1918. After that time, the population of Poles decreased (as a result of the Great War, the Revolution, the returns of Poles to independent Poland, or Stalin’s repressions). Among the activists and writers whose depictions of Odessa are analyzed in the volume are Adam Mickiewicz, Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski, Apollon Skalkowski, Ludwika Śniadecka, August Iwański, Zygmunt Gloger, and Zeev Żabotyński. The articles demonstrate the ways the phenomenon of multi-cultural Odessa was recorded in literature; in particular, it shows how the city, retaining its ethnic and language richness, created a unique and original world, governed by the spirit of the ‘Odessa-ness’. In their investigations, the authors of the articles assume an interdisciplinary perspective, combining the elements of traditional literary studies, modern historiography, art history, and sociology. The volume was edited by Professor Natalia Maliutina, the researcher in the relations between Russian, Ukrainian, and Polish literatures, who works in Białystok and Odessa, and by Doctor Robert Szymula, a linguist working at the Language College, the University of Białystok. The volume was compiled and prefaced by Professor Jarosław Ławski, who in 2012 initiated the Odessa studies in Białystok. The volume is the 5th part of Odessa Studies, published in Odessa and Białystok. The 2019 Conference concentrated on “The Myth of Odessa in World Culture. Texts – Media – Perceptions” (Białystok, 24–25 September 2019).Projekt finansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Regionalna Inicjatywa Doskonałości” na lata 2019-2022 nr projektu 009/RID/2018/19 kwota finansowania 8 791 222,00 zł.”Jarosław Ławski – prof. dr hab., pracownik Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku; badacz wyobraźni poetyckiej, twórca Katedry Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” na UwB. Zainteresowania badawcze: literatura polska i powszechna od XVIII do XXI wieku, przemiany wyobraźni, faustyzm i bizantynizm w literaturze, romantyzm, modernizm, poezja Czesława Miłosza. Redaktor naczelny Naukowych Serii Wydawniczych „Czarny Romantyzm”, „Przełomy/Pogranicza”, „Colloquia Orientalia Bialostocensia”, „Prelekcje Mistrzów”. Napisał między innymi: Ironia i mistyka. Doświadczenie graniczne wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego (Białystok 2005); Mickiewicz – Mit – Historia. Studia (Białystok 2010) oraz Miłosz: Kroniki istnienia. Sylwy (Białystok 2014). Ostatnio wydał książkę w języku ukraińskim: Ironia. Historia. Geopolityka. Polsko-ukraińskie studia literackie (Kijów 2018). Członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN; członek korespondent PAU.Natalia Maliutina – dr hab., prof. UwB, pracownik Kolegium Literaturoznawstwa na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku oraz Narodowego Uniwersytetu im. Ilji Miecznikowa w Odessie (Ukraina). Stypendystka Kasy im. Józefa Mianowskiego w dziedzinie literaturoznawstwa (2005). Zainteresowania badawcze: teoria literatury, dramaturgia, historia literatury rosyjskiej i ukraińskiej. Opublikowała blisko 50 artykułów naukowych, w tym: Cвоеобразие сюжета в драматургии А. П. Чехова (2011). Autorka monografii: Pol’s’ka ta ukraïns’ka moderna drama: perehrestâ tradicìj (Odessa 2013). Współredaktorka (z J. Ławskim) monografii zbiorowych: Odessa w literaturach słowiańskich (Białystok – Odessa 2016) oraz Odessa i Morze Czarne jako przestrzeń literacka (Białystok – Odessa 2018), Odessa, muzyka, literatura. Ukraińsko-polski transfer kulturowy. Studia (Białystok – Odessa 2019). Ostatnio wydała monografię: Ukraińska dramaturgia końca XIX i początku XX wieku, red. B. Bakuła, A. Matusiak, Toruń 2020.Robert Szymula – doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, adiunkt w Kolegium Językoznawstwa Wydziału Filologicznego (Katedra Językoznawstwa Slawistycznego, Zakład Językoznawstwa Wschodniosłowiańskiego i Onomastyki Regionalnej). Zainteresowania naukowe skupione wokół zagadnień związanych z rosyjskim dyskursem politycznym (potencjał lingwopragmatyczny słownictwa z komponentem emotywnym we współczesnych prasowych tekstach politycznych, techniki manipulacyjne w dyskursie przedwyborczym i dyskursie prezydenckim). Autor 3 monografii (jedna we współautorstwie), kilkudziesięciu artykułów w czasopismach naukowych i rozdziałów w monografiach wieloautorskich, słownika wielojęzycznego, 5 podręczników akademickich (we współautorstwie). Redaktor naczelny rocznika „Linguodidactica” (wykaz czasopism punktowanych MNiSW, 20 pkt.). Zastępca dyrektora Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej Wydziału Filologicznego (2008–2016), prodziekan ds. studenckich Wydziału Filologicznego (2016–2018), prodziekan ds. współpracy międzynarodowej Wydziału Filologicznego (2019 do chwili obecnej)