Transfer pricing regulations in the context of counteracting tax avoidance

Celem pracy jest dokonanie oceny efektywności polskich regulacji cen transferowych w kontekście przeciwdziałania unikaniu opodatkowania. Kwestia ta stanowi jedno z najpoważniejszych wyzwań budżetu państwa w ostatnich latach. Wpływy podatkowe stanowią bowiem najważniejsze źródło finansowania założeń polityki społeczno-gospodarczej. Z drugiej strony, kształt i efektywność systemu podatkowego w znacznym stopniu przyczyniają się do kształtowania warunków prowadzenia działalności gospodarczej, w szczególności w zakresie zapewnienia uczciwej konkurencji. Należy przy tym podkreślić, że strategie podatkowe wykorzystujące ceny transferowe należą do najbardziej zaawansowanych form optymalizacji podatkowych i tym samym odpowiadają za znaczącą część erozji podstawy opodatkowania na całym świecie.W niniejszej pracy przeprowadzono kwerendę literatury naukowej i publikacji prasowych dotyczących problemu badawczego. W pierwszej kolejności dokonano klasyfikacji form oporu podatkowego oraz wskazano na najważniejsze przyczyny tego zjawiska. Następnie omówione zostały polskie regulacje cen transferowych, przy czym szczególna uwaga poświęcona została następującym instytucjom: konstrukcji oszacowania ceny transferowej oraz recharakteryzacji i pominięcia transakcji przez organ podatkowy; dokumentacji cen transferowych i raportowaniu według krajów (CbC), uprzednim porozumieniom cenowym oraz regulacjom dotyczącym transakcji zawieranych z podmiotami pochodzącymi z kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową. Wymienione wyżej instrumenty zostały poddane szczegółowej analizie z punktu widzenia zarówno efektywności w zwalczaniu niedozwolonych optymalizacji podatkowych jak i trudności, jakie generują dla uczciwie działających przedsiębiorców. Ponadto do celów przedmiotowej oceny została wykorzystana analiza danych dotyczących kształtowania się luki całościowej i luki zagranicznej w podatku dochodowym od osób prawnych. Wartością dodaną pracy jest połączenie przeglądu literatury naukowej w tym zakresie z wykorzystaniem najnowszych dostępnych danych statystycznych.The aim of the thesis is to assess the effectiveness of Polish transfer pricing regulations in the context of counteracting tax avoidance. This issue has been one of the most significant challenges of the state budget in recent years. This is because tax revenues are the most important source of funding for socio-economic policy objectives. On the other hand, the structure and efficiency of the tax system contribute significantly to the establishment of a business environment, particularly in terms of ensuring fair competition. In this respect, it is important to emphasize that tax strategies using transfer pricing are among the most sophisticated forms of tax optimization and therefore are responsible for a significant share of tax base erosion worldwide. In this thesis, a review of academic literature and journal publications related to the research problem was conducted. First of all, the classification of forms of tax resistance was presented and the most important reasons for this phenomenon were pointed out. In the next section, the Polish transfer pricing regulations were discussed, with particular attention paid to the following institutions: the construction of transfer pricing estimation and recharacterization or omission of transactions by the tax authority; transfer pricing documentation and country-by-country reporting, advance pricing agreements and regulations on transactions with entities from a country applying harmful tax competition. The aforementioned instruments were analyzed in detail from the perspective of both their effectiveness in combating illegal tax optimization and the difficulties they generate for entrepreneurs operating honestly. In addition, for the purposes of this assessment, an analysis of data on the development of the overall gap and the foreign gap in corporate tax was used. The added value of the thesis is the combination of a review of the academic literature in this area and the use of the most recent available statistical data