Proceedings in juvenile cases in Poland

Naturalna niedojrzałość dzieci i młodzieży pociąga za sobą konieczność odmiennego traktowania, zapewnienia opieki, możliwości nauki i rozwoju, a także ochrony przed demoralizacją i przestępczością, na którą mogą być szczególnie podatne. W okresie powstawania prawa karnego nieletnich (pierwsza połowa XX w.) wyróżniły się dwa podstawowe jego modele: opiekuńczy i sprawiedliwościowy. Pierwszy z nich zakłada, że osoby nieletnie działają pod wpływem otoczenia, nie do końca będąc odpowiedzialnymi za swoje decyzje. Są to raczej osoby wymagające pomocy i troski ze strony państwa, zapewnienia odpowiednich warunków do życia, wychowania i nauki, a także ochrony przed środowiskiem przestępczym. Model sprawiedliwościowy (karnistyczny) zakłada z kolei, że osoby nieletnie są zdolne do ponoszenia odpowiedzialności karnej. Są one z oczywistych względów traktowane na warunkach łagodniejszych niż osoby dorosłe, jednak możliwe jest przypisanie im winy (szczególnie od pewnego wieku), a co za tym idzie możliwe jest również skazanie i wymierzenie kary będącej odpłatą za wyrządzone zło. W Polsce pierwsze prace nad stworzeniem prawa karnego nieletnich rozpoczęły się w okresie międzywojennym, a pierwszym aktem prawnym regulującym te kwestie stał się kodeks karny z 1932r. Zakładał on przede wszystkim podział na osoby poniżej 13 roku życia, które w żadnym wypadku nie mogły odpowiadać karnie oraz osoby pomiędzy 13 a 17 rokiem życia, które mogły odpowiadać karnie pod warunkiem, że popełniły przestępstwo przewidziane prawem karnym dorosłych i działały z rozeznaniem - zauważyć można było więc zastosowanie elementów modelu sprawiedliwościowego. Kolejną istotną regulacją okazał się być kodeks karny z 1969r., który wprowadził pewne zmiany odnoszące się do górnej granicy wieku nieletniości. Przez kolejne lata prowadzone były próby zreformowania prawa karnego nieletnich – początkowo w ramach kodeksu karnego, następnie jednak przeważył pomysł uregulowania wszystkich kwestii związanych z nieletnimi w specjalnej odrębnej ustawie. Rozważane były m.in. kwestie wprowadzenia specjalnych komisji do spraw dzieci i młodzieży, które miałyby odciążyć sądy z wielu obowiązków, kwestie granicy wieku odpowiedzialności czy też sposobu przebiegu postępowania. Ostatecznie w 1982r. została uchwalona ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, obowiązująca ze zmianami do dzisiaj. Podstawowe zasady ustawy, m.in. zasada dobra dziecka wskazują na przyjęty w niej model opiekuńczy. Głównym celem jej uchwalenia stało się więc wychowanie nieletnich oraz ochrona przed demoralizacją i przestępczością, a także jej zapobieganie. Zgodnie z ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich za nieletnią uznajemy osobę poniżej 18 roku życia w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji, osobę pomiędzy 13 a 17 rokiem życia w zakresie postępowania o czyny karalne oraz osobę, wobec której wykonywane są środki wychowawcze lub poprawcze – maksymalnie do 21 roku życia. Dla wszystkich tych „kategorii” nieletnich stosuje się co do zasady środki wychowawcze, lecznicze lub poprawcze, a kara może być zastosowana tylko w wyjątkowych przewidzianych prawem sytuacjach. W postępowaniu z nieletnimi wybór odpowiedniego środka należy do sądu, który powinien dobrać go odpowiednio do potrzeb konkretnego nieletniego.The natural immaturity of children and adolescents entails the need for different treatment, care, learning and development opportunities, as well as protection against demoralization and crime, to which they may be particularly vulnerable. During the development of juvenile criminal law (first half of the 20th century), two basic models were distinguished: caring model and model of justice. The first of them assumes that minors act under the influence of the environment, not being fully responsible for their decisions. Rather, they are people who require help and care from the state, ensuring adequate conditions for life and education, as well as protection against the criminal environment. The justice (criminal) model, in turn, assumes that minors are capable of incurring criminal liability. For obvious reasons, they are treated on more lenient conditions than adults, but it is possible to assign them guilt (especially from a certain age), and thus it is also possible to convict and punish them in return for the evil done. In Poland, the first works on the development of juvenile criminal law began in the interwar period, and the first legal act regulating these issues was the Penal Code of 1932. It assumed, first of all, the division into persons under the age of 13, who could not under any circumstances have a criminal liability, and persons between the ages of 13 and 17, who could have criminal liability, provided that they had committed an offense provided for by the criminal law of adults and acted with discernment - it was therefore the application of elements of the justice model. Another important regulation turned out to be the Penal Code of 1969, which introduced some changes relating to the upper age limit for minors. Over the next years, attempts were made to reform the juvenile criminal law - initially under the Criminal Code, but then the idea of ​​regulating all issues related to minors in a special separate act prevailed. Among other things it was considered to introduce special commissions for children and adolescents, which would relieve the courts of many duties, issues of the age limit of responsibility or the course of proceedings. Eventually, in 1982. the act on juvenile delinquency proceedings has been passed and is valid with changes until today. Basic principles of the act, inc. the principle of the best interests of the child indicate the caring model adopted in it. The main purpose of its adoption has therefore become the education of minors and protection against demoralization and crime, as well as its prevention. Pursuant to the Act on Proceedings in Juvenile Matters, a minor is considered to be a person under the age of 18 in the field of preventing and combating demoralization, a person between 13 and 17 years of age in the scope of proceedings for criminal offenses and a person against whom educational or correctional measures are carried out - up to a maximum of 21 years old. For all these "categories" of minors, as a rule, educational, curative or corrective measures are applied, and the punishment may be applied only in exceptional cases provided for by the law. In dealing with minors, the choice of an appropriate measure rests with the court, which should select it according to the needs of a particular minor