Illusions of authenticity and license from it in the practice of conservation of architectural monuments

Autentyczność stanowi jeden z przymiotów identyfikujących zabytek. Może być interpretowana bardzo różnorodnie, jednak niezaprzeczalnie uznaje się ją za wartość przynależną budowlom historycznym. W zachodnioeuropejskim kręgu kulturowym łączy się ją najczęściej z pojęciem oryginalnej substancji. Pierwsza część niniejszej pracy ma na celu szczegółowe rozważenie terminu autentyczność od strony etymologicznej, filozoficznej, znaczenia dziejowego, a także rozumienia doktrynalnego w kontekście historii ochrony dóbr kultury. Pomimo merytorycznego ustalenia kierunków co do zachowywania powyższej wartości, wyraźnie zauważalna jest odmienna tendencja w postępowaniu praktycznym. Kluczowy problem stanowi utrata autentyczności w zabytkach architektury. Wyestetyzowane budynki, świeżo po renowacji, często stwarzają tylko pozory pierwotności, przez co odbiorca ulega pewnego rodzaju iluzji. Tekst porusza przyczyny powstawania takiego zjawiska, rozróżniając je na kategorie i uświadamiając procesy ich tworzenia. Głównym czynnikiem warunkującym zaistnienie iluzji są adaptacje zabytków. Przystosowanie historycznego obiektu do nowych funkcji, wiąże się z nieuniknionymi ingerencjami w oryginalną substancję. Stąd tak często w postępowaniu konserwatorskim zezwala się na pewne odstępstwa, określone jako licencje od autentyczności. Zapoznanie się z mnogością przekształceń podczas prac remontowych w poszczególnych rodzajach budowli, uświadamia skalę istniejących iluzji. Funkcjonowanie licencji jest zjawiskiem powszechnym, jednakże istotny problem stanowi kwestia argumentacji poczynionych działań. Zaproponowane studium przypadków ma za zadanie zweryfikować przeprowadzone prace konserwatorskie pod kątem zachowania autentyczności, a wraz z tym ukazać występowanie licencji oraz iluzji w poszczególnych obiektach zabytkowych.Authenticity is one of the qualities identifying a monument. It may be interpreted in many different ways, however, it is undeniably considered as a value belonging to historical buildings. In Western European cultural circles, it is most often associated with the concept of original substance. The first part of this paper is aimed at a detailed consideration of the term authenticity from the etymological, philosophical, historical and doctrinal points of view in the context of the history of protection of cultural property. Despite the substantive establishment of directions as to the preservation of the above value, a different tendency is clearly noticeable in practical proceedings. The key problem is the loss of authenticity in architectural monuments. Aestheticized buildings, freshly renovated, often create only the appearance of originality, which gives the recipient a kind of illusion. The text discusses the causes of this phenomenon, distinguishing them into categories and makes aware of the processes of their creation. The main factor that determines the appearance of illusion are adaptations of historical buildings. Adapting a historical object to new functions inevitably involves interference in the original substance. Therefore, so often in conservation proceedings, exceptions are allowed, defined as licenses from authenticity. The scale of existing illusions could be realized by becoming acquainted with the multitude of conversions, done during restoration works in particular types of buildings. The functioning of licenses is a common phenomenon, however, a significant problem is the issue of argumentation of the actions taken. The proposed case study aims to verify the restoration works carried out in terms of preserving authenticity, and thus to show the occurrence of licenses and illusions in individual historical buildings