The jester and the homo stupidus : some remarks on the present time

Esej poświęcony obecności błazna we współczesnej kulturze europejskiej. Punktem wyjścia do refleksji stają się literackie wyobrażenia Stańczyka (Stach Ostrożka z z Potopu Sienkiewicza i błazen z Wesela Stanisława Wyspiańskiego), zainspirowane malarstwem Jana Matejki. Rozpoznawalność tych wyobrażeń i zakodowanych w nich znaczeń analizowana jest w świetle koncepcji Vittorina Andreolego, włoskiego psychiatry i myśliciela, zakładającego, że cywilizacja współczesna dąży do samounicestwienia na skutek degeneracji ludzkich zdolności kojarzenia i rozumowania. Postać błazna- jako składnik kultury - zachowuje znaczenie i rangę, dopóki staje przed nią inteligentny odbiorca, umiejący rozpoznać zarówno symbole, jak ironię i pokrewne jej narzędzia oddziaływania trefnisia. Zaprzeczeniem błazna, jego tragizmu i mądrości jest współczesny homo stupidus, człowiek, który na skutek zaprzepaszczenia umiejętności posługiwania się rozumem, zatracił również zdolność do rozpoznania własnej kultury i tożsamości.The main purpose of the essay is to investigate on the meaning of the figure od jester in contemporary culture. First of all, images of so called "Stańczyk" (the most famous Polish jester of the Renaissance), shown by the painter Jan Matejko in 1862 and by the poet Stanisław Wyspiański, and a literary figure of Stach Ostrożka depicted in The Deluge by Henryk Sienkiewicz, also inspired by Matejko’s paintings. Moreover, the notoriety of these figures is read as a sign of the capacity of the society to preserve its own identity. According to Vittorino Andreoli, an Italian specialist in psychiatry, our civilisation is going to destroy itself because of the degeneration of human mind and ability of thinking. The figure of jester maintains its significance as far as he has around an inteligent opponent to argue with, able to recognise symbols, irony and jester’s instruments of interpersonal interaction. The opposite of the jester is the modern homo stupidus: a man who has lost the capacity of using his mind, he has also cancelled the possibility of deeper knowledge of his own culture and identity