Praktyki Otwartej Nauki na przykładzie sześciu europejskich uniwersytetów w świetle ankiety European University Association

Europejskie Stowarzyszenie Uniwersytetów (European University Association – EUA) skupia ponad 800 uniwersytetów i konferencji rektorów szkół wyższych z 48 krajów naszego kontynentu. W Polsce członkami EUA jest 35 największych uniwersytetów i politechnik oraz Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich. Udział w projektach Stowarzyszenia umożliwia członkom wymianę doświadczeń w kwestiach ważnych dla szkolnictwa wyższego i wspomaga jego rozwój. Badanie ankietowe EUA Open Science Survey z 2020 r. opracowane przez Sekretariat EUA we współpracy z grupą ekspertów miało na celu ocenę aktualnej sytuacji Otwartej Nauki (ON) na europejskich uczelniach. Jego wyniki pozwolą EUA na szersze opracowanie perspektywy wdrażania ON w Europie, zidentyfikowanie dobrych praktyk, wyzwań i sposobów wspomagania uczelni na drodze transformacji. W swojej prezentacji przedstawię analizę danych z ankiet sześciu europejskich uniwersytetów tworzących Sojusz 4EU+: Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Karola w Pradze, Uniwersytetu w Heidelbergu, Uniwersytetu Sorbońskiego, Uniwersytetu w Kopenhadze i Uniwersytetu w Mediolanie. Badanie ankietowe EUA miało pomóc w zbudowaniu kompleksowego obrazu przemian europejskich instytucji w kierunku Otwartej Nauki i jej różnych obszarów, począwszy od otwartego dostępu do publikacji i danych badawczych, oceny naukowców, zasięgu i komunikacji naukowej, a skończywszy na otwartej edukacji i nauce obywatelskiej. Przyjęto w nim perspektywę instytucjonalną, aby zebrać informacje na temat strategicznego znaczenia i poziomu wdrożenia otwartości w formie instytucjonalnych polityk, struktur i praktyk. Kompleksowy zakres analizy wymagał, by respondentami kwestionariusza były różnorodne osoby z uczelni zaangażowane w otwieranie nauki: dyrektorzy bibliotek, pracownicy naukowi będący ambasadorami otwartości czy menedżerowie danych badawczych. Ich odmienna perspektywa i doświadczenia tworzą interesujące studium przypadków w procesie dochodzenia europejskich uczelni do naukowej otwartości. Przeprowadzona analiza wyników pokazuje, jak dużym wyzwaniem dla wszystkich uniwersytetów, niezależnie od stopnia zaawansowania wdrażania otwartości czy kondycji finansowej uczelni, jest transformacja ku Otwartej Nauce oraz jak ważna jest koordynacja tych działań na szczeblu uczelnianym, krajowym i europejskim. Mimo wyraźnie zróżnicowanego stopnia wdrożenia zasad ON niektóre problemy pozostają wspólne, zatem wnioski z badania sześciu europejskich uniwersytetów mogą być interesujące także dla przedstawicieli polskich uczelni