Siksa, drob, źlamdok, pędrok, węzowica : knowledge and understanding of dialect expressions for children among the youngest inhabitants of villages in Lesser Poland region

Artykuł przedstawia wyniki badania kwestionariuszowego dotyczącego znajomości wśród młodego pokolenia dyferencyjnych ekspresywizmów gwarowych znanych najstarszym mieszkańcom ich terenów. Badanie przeprowadzono w 2014 r. w czterech szkołach z wschodniej i czterech z zachodniej części obszaru gwar pasa pogórskiego. Analizie poddano odpowiedzi na pytania o pięć ekspresywizmów: drob pędrok, siksa, węzowica, źlamdok. Młodzież deklaruje przede wszystkim znajomość leksemów, które funkcjonują zarówno w gwarze, jak i w polszczyźnie ogólnej (choć w różnych znaczeniach) i powszechniej znane są jej znaczenia charakterystyczne dla polszczyzny potocznej niż dla gwary. Znacznie słabiej znane lub w ogóle nieznane są badanym uczniom wyrazy obce polszczyźnie ogólnej, które wskutek adideacji utożsamiają oni ze słowami znanymi z kodu ogólnego.The article presents the results of a questionnaire carried out among the young generation, concerning their knowledge of differential dialect expressions known to the oldest inhabitants of the same area. The study was carried out in 2014 and comprised four eastern and four western local dialects of Lesser Poland region. The analyzed test group was asked about the following five expressive lexemes: drob, pędrok, siksa, węzowica, źlamdok. The youth claim to be familiar with the lexemes that are present both in dialectal and standard Polish language (although particular meanings may vary). What is more, the meanings attributed to standard Polish version are more widely known than their dialect equivalents. Among the participants of the questionnaire, it is foreign words that are the least known, or completely unknown elements of Polish standard version. By means of adideation process, these words are identified as already familiar lexemes that are part of the standard language version