Ku poprawie jakości systemu, czyli logika racjonalizacji i ekonomizacji w kształtowaniu polityki szkolnictwa wyższego w Polsce

Ćwierć wieku dynamicznego rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce niewątpliwie należy do najbardziej spektakularnych osiągnięć transformacji systemowej. Mowa tu jednak przede wszystkim o rozwoju ilościowym, którego ilustracją stał się rekordowy wzrost współczynnika skolaryzacji (oraz liczby uczelni) przy uderzającym niedostatku środków na edukację wyższą, kilkakrotnie niższych w porównaniu z nakładami w wiodących krajach europejskich. Nie poszedł za tym jednak rozwój jakościowy, z którego Polska mogłaby być dumna. Zmiana systemowa postawiła na gwałtowne urynkowienie sektora szkół, pobudzając procesy konkurencyjności, ale przy niedostatecznej uwadze rządzących. Równolegle, wraz z postępującą integracją europejską pojawiły się w Polsce polityczne strategie modernizacyjne, coraz wyraźniej narzucające logikę ekonomicznej racjonalizacji w tym sektorze, dyktowaną polityką unijną i wyzwaniami globalnymi. Przemiany szkolnictwa wyższego przebiegały zatem pod sztandarami neoliberalnej reformy, od ustawy do ustawy coraz mocniej akcentujących ową logikę w reformowaniu szkół wyższych. Wydaje się, iż w sytuacji permanentnego niedofinansowania całego sektora miała być ona ratunkiem dla polskich uczelni, prawie nieobecnych w globalnym świecie nauki i edukacji wyższej. Celem artykułu jest prześledzenie, jak ewoluowała w Polsce koncepcja ekonomicznego usprawniania szkolnictwa wyższego jako całości, głównie w wymiarze politycznym (w znaczeniu polityki publicznej) i legislacyjnym, z uwzględnieniem najważniejszych konsekwencji tego usprawniania dla jakości całego systemu