Üleksit ve kolemanit tozlarının, kalsinasyon ürünlerinin ve boraks penta hidratın briketlenmesi

TÜBİTAK YDABÇAG01.11.1997Dünyanın en büyük bor minerali rezervleri yurdumuzda bulunmaktadır. Çok az bilginin yayınlandığı, çoğunlukla gizliliğin hüküm sürdüğü bor piyasasında Türkiye'nin en büyük rakibi A.B.D'dir. Türkiye'nin bor piyasasındaki payını artırabilmesi için know-kow üretmesi ve yeni bor ürünleri piyasaya sürmesi gereklidir. Bor minerallerinin madenciliği ve zenginleştirilmesi sırasında ortaya çıkan toz değerlendirilmemekte ve biriktirilmektedir. Bu tozların ekonomiye kazandırılması için zenginleştirilmesi ve daha sonra tane boyunun artırılması gerekmektedir.Etibank tarafından üretilen boraks pentahidrat (BPH) ürünü, kurutma işlemi sırasında bir miktar tozlanmakta ve satışı mümkün olmayan bu tozlar sisteme geri döndürülerek yeniden işleme sokulmaktadır. Bu projede, satış sorunu olan toz konsantrelerin, onların kalsinasyon ürünlerinin ve BPH'ın briketlenerek, piyasanın kabul edebileceği boyutta ürünlere dönüştürülmeleri amaçlanmıştır. Bigadiç Müessesesinde üretilen toz üleksit ve kolemanit konsantreleri yeniden aşındırmalı yıkama ve eleme işleminden geçirilmiş ve +35 meş'lik kısım konsantre olarak alınmıştır. Bu konsantredeki tanelerin hepsi 28meş'in altına geçirildikten sonra briketleme işlemi uygulanmıştır. Briketleme işleminde, önce saf numuneler üzerinde çalışılarak bağlayıcı cinsi ve basınç gibi parametrelerin briketlemeye etkileri incelenmiş, daha sonra toz konsantreler üzerinde çalışılmıştır. Toz konsantreler 8 ton (637 kg/cm2) basınç altında ve %10 sıcak suyla karıştırılmış, %5 borik asit veya boraksla briketlendiğinde, 105°C'de 2 saat kurutma sonucunda 100 kg'ın üstünde basma dayanımı veren briketlere dönüştürüldüğü bulunmuştur. Toz üleksit konsantresi 300°C'de 60 dakika, toz kolemanit konsantresi de 600°C'de 90 dakika kalsine edildikten sonra kalsinler üzerinde briketleme çalışmaları yürütülmüştür. Her iki numune briketlenecek tozun ağırlığının %5'i oranındaki sıcak suyla karıştırılmış, %5 oranındaki borik asitle, 8 ton basınç altında briketlenerek, 100 kg'ın üstünde basınç dayanımına sahip yeni bir ürün ortaya konulmuştur. BPH tozları, bünyelerinde içerdikleri 5 mol kristal suyu nedeniyle hiçbir bağlayıcıya gereksinim göstermeden, sadece basınç uygulamak suretiyle briketlenebilmiştir. 12 ton basınç (955 kg/cm2) uygulandığında, BPH'tan elde edilen briketin 100 kg'ın üstünde basma dayanımı gösterdiği ve 1.46-1.52 gr/cm3 yoğunluğa sahip olduğu bulunmuştur. Üretilen briketlerin hava koşullarından etkilenmemesi için torbalar içinde piyasaya sürülmesi zorunludur