Vitamin D metabolizmasında rol oynayan CYP450 enzimlerinin polimorfizmleri ile iskemik inme riski ilişkisinin araştırılması

Epilepsi, merkezi sinir sisteminde kortikal veya subkortikal bölgelerde yer alan nöronların artmış uyarılabilirliğinden kaynaklanan, ani, hipersenkron, yüksek voltajlı, anormal elektriksel deşarjları sonucu gelişen klinik bir durumdur. Epilepsi, tarihi eski çağlara kadar dayanan, hastanın işlevselliği ve yaşam kalitesini etkileyen, yineleyici nöbetlerle karakterize bir hastalıktır. Epilepsi tüm dünyada en yaygın görülen nörolojik hastalıklardan biridir. Nöroloji pratiğinde çocukluk ve ergenlik çağında en sık, erişkinlerde ise beyin damar hastalıklarının ardından ikinci en sık rastlanan hastalıktır. Epilepsi görülme sıklığı ülkeler ve toplumlar arasında büyük farklılıklar göstermektedir; gelişmekte olan ülkelerde, gelişmiş ülkelere göre 4-6 kat fazla görülmektedir. Epilepsi etiyolojisinde sebebi bilinmeyen (idiyopatik) epilepsiler en geniş yeri (%65) tutar. Epilepsi olgularının yaklaşık yarısını idiyopatik jeneralize epilepsiler oluşturur. İdiyopatik jeneralize epilepsiler genetik temelli olup, yapısal bir beyin lezyonu ya da başka nörolojik belirtiler görülmemektedir. Yalancı epileptik nöbetler veya psikojenik non-epileptik nöbetlerin (PNEN), epileptik olmayan ama epilepsi nöbeti görünümünde olan, aslında psikiyatrik bir sorunun dışa vurumu olan klinik tablolardır. Bu tabloların gerçek epileptik nöbetlerden ayırt edilmesi oldukça zordur. Tedaviye dirençli epilepsi ön tanısı ile uzmanlara veya merkezlere gönderilen hastaların en az %20’sinde epileptik olmayan ataklar olduğu ve bu hastaların gereksiz yere araştırıldığı ve gereksiz tedavi aldıkları bildirilmektedir. Önceki çalışmalarda, beyinde ve omurilikte en sık bulunan inhibitör nörotransmitter olan gama amino bütirik asitin (GABA) epileptik bölgelerde azalmış olduğu bulunmuştur. İnhibitör bir nörotransmitter olan GABA’nın azalması, epileptik nöronlar üzerindeki sinaptik inhibisyonun kalkmasına ve daha kolay eksite olmalarına, dolayısı ile epileptik deşarjlar meydana getirerek nöbet oluşmasına neden olmaktadır. GABA etkisini GABAA ve GABAB adlı iki farklı sınıftan reseptör üzerinden gösterir. GABA reseptörlerini kodlayan genlerde birçok tek nükleotit polimorfizmi (SNP) bulunmuştur. Bu tür polimorfizmler gen tarafından sentezlenecek GABA reseptöründe bazı değişikliklere ve dolayısıyla reseptörün işleyişinde kişiden kişiye farklılıklara neden olabilmektedir. GABA reseptörleri ve bu reseptörleri kodlayan genlerdeki polimorfizmler ile farklı epilepsi türleri arasında bağlantı olduğu bulunmuştur. Ancak, GABA reseptörleri ile idiyopatik jeneralize epilepsi arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalar çok kısıtlı kalmıştır. Bu çalışmaya 196 İJE hastası, 107 PNEN geçirmiş birey ve 109 kontrol birey dahil edildi. Hasta ve kontrollere ait kan numuneleri Gülhane Askeri Tıp Akademisi Nöroloji Bölümü’nce toplandı. Bayılma yakınması nedeniyle müracaat eden ve bayılma semiyolojisinin ortaya konması için yatırılan hastalardan epilepsi nöbeti gözlenen, epileptik nöbeti Uluslararası Epilepsi Derneğinin sınıflandırmasına göre idiyopatik jeneralize tip nöbet olan hastalar çalışmaya alındı. İki ayrı kontrol grubu oluşturuldu. 1. kontrol grubu olarak, nöroloji polikliniğine başvurmuş olan bireyler arasından bayılması veya başka bir ciddi nörolojik rahatsızlığı olmayan bireyler seçildi. 2. kontrol grubu ise, bayılma yakınması olan, ancak bayılma gözlemi sonucunda psikojenik nöbetleri olan (PNEN) hastalardan oluştu. İdiyopatik jeneralize epilepsi hastalarından ve kontrol bireylerden alınan tam kanlar ODTÜ Biyoloji Bölümündeki laboratuvarımıza getirilerek DNA’ları izole edildi. Daha sonra GABAA, GABAB1 ve GABAB2 genlerindeki bazı polimorfik bölgeler polimeraz zincir reaksiyonu yöntemi ile çoğaltılarak özel restriksiyon endonükleaz enzimleriyle kırıldı ve sonuçta ortaya çıkan DNA’ların uzunlukları agaroz jel elektroforezinde incelenerek bireylerin genotipleri belirlendi. Önerilen bu projede ise önceki projemiz kapsamında GATA Nöroloji Bölümünce toplanmış ve ODTÜ Biyoloji Bölümündeki laboratuvarımızda saklanmakta olan kanlar ve bu kanlardan izole edilmiş olan DNA örnekleri kullanılarak GABA’nın sentezlenmesinden sorumlu enzim olan glutamat dekarboksilaz’ı kodlayan genlerde (GAD1 ve GAD2) bulunan polimorfizmler incelenerek bu genetik polimorfizmlerle idiyopatik jeneralize epilepsi arasında bir ilişki olup olmadığı incelenecektir