Karadeniz ekosisteminin mevcut durumunun ve gelecekteki olası davranış biçimlerinin saptanması

TÜBİTAK ÇAYDAG01.11.2008Karadeniz’e ilişkin oşinografik araştırmaları sistematik bir biçimde sürdürmeyi amaçlayan bu proje kapsamında ülkemize ait olan Ekonomik Kuşak içindeki toplam yaklaşık 150 istasyonda 2006-2007 döneminde üç sefer düzenlenerek fiziksel ve biyojeokimyasal ölçümler gerçekleştirilmiştir. Üç ölçüm döneminde gözlenen farklı akıntı sistemi ve su kolonu fiziksel yapısı, daha önceki gözlem ve model çalışmalarında ortaya konan değişken ve küçük döngüler ve kıvrımlardan oluşan genel akıntı dolaşım sisteminin yapısının varlığını desteklemektedir. Gerek öfofik tabakanın içinde gerekse daha altındaki hidrojen sülfürlü sulara kadar uzanan ara geçiş tabakasında son 15 yılda belirgin bir besin tuzu azalması ya da zenginleşmesi eğiliminin olmadığı anlaşılmaktadır. Öfotik tabaka N/P oranı genellikle Redfield oranı olan 16: 1 den daha düşük olup, sistemin nitrat tarafından kontrol edildiğini göstermektedir. Bakteri ve mesozooplankton hücre sıklığı ve biyokütle dağılımları ile akıntı dolaşım sisteminin yapısı, deniz suyu sıcaklığı ve tuzluğu arasında bir bağıntı gözlenmiştir. Mnemiopsis yoğunluğunda daha önceki çalışma peryoduna (1991-1995) göre bir azalmaya karşılık deniz anası ve P. pileus’nın ortalama bolluk değerlerinde bir artış saptanmıştır. Jelimsi madde yoğunluğu açısından 1990’lı yıllara göre önemli bir değişim gözlenmemesi, önemli ölçüde jelimsi madde ile fırsatçı türler olan Noctiluca scintillans ve Calanus euxinus popülasyonları barındırması ekosistemin yeni bir yarı-kararlı dengeye doğru yaklaştığı savını desteklemektedir. Çeşitli nedenlerle 1990lı yılların sonundan 2006 senesine kadar olan yaklaşık 10 yıllık dönemde Karadenizin ülkemize ait ekonomik kuşağında sürekli ve sistematik ölçümler yapılamaması bu sistemin 1980li yıllarda aşırı ötrafikasyon nedeni ile uğradığı değişiminin gelişimini tam olarak saptamayı olanaksız kılmaktadır. Bunun önümüzdeki on yıllarda tekrar etmemesi için, gerek Karadeniz gerekse diğer denizlerimizi içine alan bir Ulusal Deniz Araştırmaları Programı oluşturulmalı ve bu tür ölçümler uzun soluklu sistematik bir zemine oturtulmalıdır. Bu tür bir program, Avrupa Birliği tarafından desteklenen entegre projelerinin içinde yer almamızın ve bu sisteme entegrasyonumuzun ulusal ayağının oluşturması bakımından önemlidir.Within the framework of this project whose main aim is to continue monitoring physical and biogeochemical state of the Black Sea, physical and biogeochemical measurements in three cruises haved been carried out within the Turkish Exclusive Economical Zone during 2006- 2007 at approximately 150 stations. The existence of highly energetic and complex meso- scale dominated circulation system observed in all the surveys supports the earlier findings and modeling studies. Observations also suggested no appreciable changes in the nutrient context of the euphotic zone and the subsequent chemocline layer during the last 15 years, and the euphotic zone primary production is predominantly controlled by nitrate as a limiting nutrient. Bacteria and mesozooplankton abundance and biomass distributions are found to be intimately related to mesoscale structure of circulation as well as temperature and salinity structure of the surface layer. Mnemiopsis population decreased considerably with respect to 1991-1995 at the expense of an increase in jellyfish populations. Therefore, the total gelatinous population remained relatively constant that together with relatively high abundances of opportunistic species Noctiluca scintillans and Calanus euxinus indicate a tendency of ecosystem towards a new quasi-equilibrium structure that differs from both its pristine and eutrophication states. Interruption of the measurement program in the Black Sea during the last 10 years for various reasons made difficult to assess the evolution of the system following its intense eutrophicationn phase in the 1980s and early 1990s. Implementation of a national monitoring program for the seas around Turkey is critical for a more solid understanding of their dynamics and status of marine living resources. This program will also be a gateway towards integration with European marine research strategy and fundings