Ankara Kalesi Bölgesi’ndeki Zanaatların Sürdürülebilir Tasarım ve Yerelleşme Odaklı Değerlendirmesi

On dokuzuncu yüzyıldan itibaren endüstrileşmeyle birlikte ortaya çıkan seri üretim, standardizasyon ve otomasyon gibi kavramların yaygınlaşmasıyla, endüstri öncesi toplumların temel üretim yöntemi ve kültürel paylaşımı olan zanaat tabanlı küçük ölçekli yerel üretim, yerini küresel endüstriyel üretime bıraktı. Ancak, küreselleşen endüstriyel üretim çağında geleneksel zanaatlar, sosyal, çevresel ve ekonomik faydalar sunan yerel yaklaşımlar ile sürdürülebilir gelişmeye katkıda bulunma potansiyelini taşırlar. Bu bildiri, sürdürülebilirlik için tasarımın, zanaat bilgi ve becerilerinin desteklenmesine ve bu alanda gittikçe kaybolmakta olan yerel bilgi ve becerilerin yeniden canlandırılmasına yönelik olası katkılarını inceleyen, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümünde tamamlanan bir lisansüstü tez araştırmasından çıkan bulgu ve sonuçları sunar. Bu teze konu olan saha çalışmasında, tarihi, kültürel ve sosyoekonomik açıdan öneme sahip bir zanaat üretim bölgesi olarak Ankara Kalesi bölgesi seçildi. Tasarım araştırması kapsamında, bu bölgede saha gözleminin yanı sıra, bir naht ustası, makrame ustası, sepetçi ve iki bakırcı usta olmak üzere farklı alanlardan beş zanaat ustasıyla detaylı görüşmeler yapıldı. Sürdürülebilirlik için yerelleşmenin etkilerine yönelik derinlemesine bir araştırma yapabilmek amacıyla, mevcut zanaat pratikleri kapsamında, zanaatçıların bilgi ve becerileri, zanaat ürünleri, çalışma koşulları, ihtiyaçları, tercihleri ve beklentileri, odaklanılan zanaat alanları üzerinden karşılaştırmalı bir değerlendirmeyle sunuldu. Saha çalışması sonucu elde edilen sonuç ve çıkarımlar, zanaatların sürdürülebilirlik için desteklenmesi amacıyla, yerel bilgi ve becerilerin katılımcı ve birlikte tasarım yaklaşımları benimsenerek, tasarım süreçlerine dâhil edilmesine yönelik öneriler sunar