Bulgari̇stan ve Gürci̇stan'ın müslüman azınlıkları: Pomak ve Acaralıların karşılaştirmalı i̇ncelemesi̇

This thesis analyses the transformation of identities of two religious minorities, Pomaks and Ajarians, located on the opposite sides of the Black Sea region, in Bulgaria and Georgia respectively. Both minorities embraced Islam under the Ottoman rule and encountered difficulties with the growth of ethno-religious nationalism in their respective countries’ national ideologies in the post-Ottoman era. The thesis reviews the literature on ethnic and religious nationalism, for the relation between religion and nationalism was intimate in both Bulgaria and Georgia, and religion has been an integral part of national identity as well as the national discourse of these countries, and it collects data through semi-structured in-depth interviews conducted in Bulgaria and Georgia with elites and experts as well as the ordinary members of both Ajarian and Pomak communities. It underscores the intolerance Bulgarians and Georgians, whose faith is not Orthodox Christianity, are subjected to in Orthodox countries like Bulgaria and Georgia, where religion and ethnic and national identity is superposed. That is, it draws attention to the ethno-religious nationalism causing intolerance especially towards minorities who were formerly considered as Orthodox Christians. The findings of the study demonstrate that minorities having more commonalities with the majority yet differences in terms of religious affiliation suffer more.Bu tez, Karadeniz’in iki yakasında, Bulgaristan ve Gürcistan’da yerleşik iki dinî azınlığın kimlik algısındaki değişimini ele almaktadır. Her iki azınlık da Osmanlı döneminde İslam’ı kabul etmiş ve Osmanlı sonrası dönemde vatandaşı oldukları ülkelerin etnodinî milliyetçilik ideolojilerinin hedefi hâline gelmişlerdir. Bu tezde din ile etnik ve ulusal kimliğin bütünleştiği Bulgaristan ve Gürcistan gibi toplumlarda, dinî aidiyet açısından çoğunluktan farklılaşan ama etnik, dil, tarih ve kültür olarak büyük ölçüde benzeşen dinî azınlıkların çoğunluk grubuyla ortak kültürel, dinî ve dilsel özelliklere sahip olmayan etnik azınlıklara göre daha fazla ayrımcılığa ve asimilasyona maruz kaldıkları savunulmaktadır. Başka bir ifadeyle, etno-dinî milliyetçilik, özellikle daha önce Ortodoks Hristiyan olarak kabul edilen azınlıklara karşı hoşgörüsüzlüğe neden olmaktadır. Bu nedenle, çoğunluk ile daha fazla ortaklığa sahip olan ama onlardan dinsel olarak farklılaşan azınlıklar daha fazla sorun yaşamaktadırlar. Bu tez, etnik ve dinsel milliyetçilik literatürünü gözden geçirmektedir, zira din ve milliyetçilik arasındaki ilişki hem Bulgaristan'da hem de Gürcistan'da yakındır ve din her zaman ulusal kimliğin ve bu ülkelerin ulusal söyleminin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Bu araştırmada nitel yöntemler kullanılmış, Bulgaristan ve Gürcistan’da seçkinler ve uzmanların yanı sıra Acara ve Pomak toplumunun sıradan fertleriyle de yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakatlar yapılmıştır.Ph.D. - Doctoral Progra