Türkiye’de kamu iktisadi teşebbüslerinin gelişimi

Günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan pek çok ülkede yaygın şekilde görülen kamu iktisadi teşebbüsleri, devletin ekonomik yaşama müdahalesi sonucu ortaya çıkan kuruluşlardır. 19. yüzyıl başlarından itibaren ekonomik yaşamın gittikçe artan gelişme hızının 20. yüzyılda baş döndürücü duruma gelmesi sosyal yaşamda ve ideolojide önemli değişiklikler yaratmıştır. 1929 dünya ekonomik bunalımı ve ikinci dünya savaşının da bu değişmelerde büyük payı vardır. Bu gelişmeler sonucu devletin görevlerinin neler olması gerektiği konusunda yeni görüşler belirmiştir. Böylece klasik iktisatçıların öngördüğü gibi devletin egemenlik niteliklerine dayanarak yürüttüğü faaliyetlerin (savunma, adalet dağıtma, genel idare v.b.) yanısıra toplumun refah düzeyini arttırmaya yönelik faaliyetlerde bulunması gerektiği kabul edilmiş ve bunun için kullanılacak en önemli araç olarak da ekonomik ve mali ya. şamda devletin girişimci sıfatıyla rol alması ve kuruluşlar oluşturması biçiminde kendini göstermiştir. Gelişmiş ülkelerde daha ziyade önemli faaliyet alanlarındaki kuruluşların devletleştirilmesiyle kurulan kamu iktisadi teşebbüsleri, az gelişmiş ülkelerin kalkınmasında çok önemli birer araç olmuşlardır. Bu ülkelerdeki altyapı ve sermaye yetersizliği, girişimci eksikliği, nitelikli eleman sıkıntısı gibi etkenler devletin yatırımları ya kendi oluşturduğu kuruluşlar ya da özel teşebbüsle birlikte oluşturduğu karma teşebbüsler aracılığıyla gerçekleştirmesine neden olmaktadır. İtalya, İspanya, Meksika, Brezilya, Şili, Bolivya, Venezuela, Seylan, Hindistan gibi birçok ülke kalkınmasını kamu iktisadi teşebbüsleri aracılığıyla gerçekleştirmeye çalışmaktadır. İtalya'da IRI, İspanya'da INI, Filipinler'deki Milli Kalkınma Kurumu, Seylan'daki Devlet Sanayi Kurumu bu kuruluşların en belirgin örnekleridir. Ülkemizde ise Sümerbank ve Etibank kalkınmaya yardımcı olarak kurulan en eski kamu iktisadi teşebbüsleridir