Bankalarda türev işlemlerin UFRS/TFRS ve VUK kapsamında değerlemesi uyumlaştırılması ve bir araştırma

ÖZETBANKALARDA TÜREV İŞLEMLERİN UFRS VE VUK KAPSAMINDA DEĞERLEMESİ VE BİR ARAŞTIRMAToplam bankacılık bilançosunun yarısına ulaşan büyüklüğü ile birlikte türev işlemlerin değerleme uygulamalarının önemi de büyümüş ve dolayısıyla değerlemeye ilişkin hükümlerin de net bir şekilde ortaya konmasının gerekliliği artmıştır. Çalışmada türev işlemler, bankacılık düzenlemeleri çerçevesinde bu işlemlerin kayıtları, gerek UFRS gerekse de Vergi Usul Kanunu kapsamında değerleme hükümleri ve bu hükümlerin nasıl uyumlaştırılacağına dair açıklama ve yorumlamalar bir bütün halinde değerlendirilmiştir. Bu amaçla öncelikle vadeli işlemler ve bankalarda vadeli işlemlerin görünümü ayrıntılı olarak ele alınmış, Türkiye’deki bankacılık mevzuatı ve bu mevzuata ilişkin muhasebe düzenlemeleri incelenmiş, gerek UFRS/TFRS gerekse de Vergi Usul Kanunu çerçevesinde türev işlemlerin değerleme konuları ele alınmış ve sonrasında da UFRS/TFRS ve Vergi Usul Kanunu’nun vadeli işlemlere ilişkin değerleme hükümlerinin uyumlaştırılıp uyumlaştırılmayacağına ilişkin yorumlara, geçmişte yapılan uyumlaştırma örneklerine değinilerek yer verilmiştir. Son olarak bankalar kapsamında bir anket çalışması yapılmak suretiyle yapılan bu çalışmaya ilişkin sonuçlar ve bu sonuçların etrafında değerleme hükümlerinin sorunları ile uyumlaştırmaya ilişkin konular hakkında açıklamalar yapılmıştır.Tüm bu açıklama ve yorumlar UFRS/TFRS ve vergi düzenlemeleri kapsamında türev işlemlere yönelik değerleme hükümleri arasındaki uyumsuzluğun ortaya koyduğu uygulama sorunları ve bu sorunların çözümünün değerlemelere ilişkin vergi mevzuatı düzenlemelerinin UFRS/TFRS düzenlemelerine paralel hale getirilmesi olduğu tezine dayanmaktadır. Ayrıca, tezin geçerliliğine yönelik olarak da bankacılık sektörünün görüşünü anlamaya yönelik bir anket çalışması ile tamamlanmaktadır. Tüm bu çalışmaların sonucu da göstermektedir ki; “Bankacılık Sisteminde Türev Ürünlerin Değerlemesi” hususu özellikle günümüzdeki kullanım alanının yaygınlığı da düşünüldüğünde oldukça önemli bir hale gelmiştir ve gelecekteki ekonomik beklentiler ışığında çok daha önemli hale gelecektir.SUMMARYVALUATION OF DERIVATIVE TRANSACTIONS AT BANKS UNDER IFRS AND TPL AND A RESEARCHWith their size reaching one half of the total banking balance, the derivative transactions’ valuation practices have a growing significance and consequently the requirement for clearly setting forth the provisions for valuation increased. In this study, derivative transactions, records of such transactions under banking regulations, explanations and interpretations on valuation provisions pursuant to both IFRS and the Tax Procedure Law and on how such provisions can be harmonized are considered as a whole. For this purpose, primarily derivatives and the appearance of derivatives at banks are studied in detail; the banking legislation in Turkey and accounting regulations under such legislation are analyzed; valuation issues of derivative transactions are discussed within the framework of both IFRS/TFRS and the Tax Procedure Law and then interpretations on whether or not the valuation provisions of IFRS/TFRS and the Tax Procedure Law regarding derivative transactions can be harmonized are included by mentioning examples of harmonization performed in the past. Finally, a survey study is conducted about banks and explanations are made in relation with the results of this study, the problems of the valuation provisions around these results and issues about harmonization.All of these statements and interpretations are based on the thesis that the practical problems and the solution to such problems revealed by the disharmony between the valuation provisions regarding derivative transactions within the scope of IFRS/TFRS and the tax regulations is to align the tax legislative regulations for valuations with IFRS/TFRS regulations. In addition, it is completed with a survey study towards understanding the opinion of the industry for the validity of the thesis. The results of all of these studies show that; The issue of "Valuation of Derivative Transactions in Banking System" has become very important particularly considering the generality of its area of use today and will become much more important in the light of future economic expectations