Hazar Havzası’nın doğal statüsü ve Bakü-Ceyhan petrol boru hattının ekonomik değerlendirilmesi

IÖZET20 Eylül 1994’de Azerbaycan ile Yabancı Petrol Sirketleri Konsorsiyumu(FOCC) arasında imzalanan, “Asrın Anlasması” olarak da bilinen anlasma ile HazarDenizi’nin statüsü sorunu gündeme girdi. Statü sorununun çözümüne yönelik olumlugelismeler kat edilirken, diger yandan kıyıdas devletler Hazar petrollerinin ihracı içinalternatif güzergâhlar arayarak dünya pazarına sunulması dogrultusunda yabancısirketler ile birlikte önemli yatırımlar yapa gelmislerdir.Bu çalısmada, Hazar Havzası’nın ekonomik yapısı ve statüsü göz önündebulundurularak kıyıdas ve diger devletlerin bu statüye yaklasımları üzerindedurulmustur. Daha sonra Hazar petrollerinin ihracı için öngörülen alternatif güzergâhlarve bunlardan en önemlisi olan Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı ile petrolün dünyapazarına çıkarılması konusu ekonomik, sosyal ve diger etkileri ile birlikte irdelenmistir.Bunlarla birlikte bölgedeki yatırımlar ve uygulanan stratejiler ele alınarak bölgeninistikbali ve dünya piyasalarına entegrasyonu incelenmistir.Bölge ekonomisinin gelecegi açısından Hazar Denizi’nin statüsü çözümekavusmalıdır. Bölgedeki petrollerin alternatif güzergâhlarla dünya enerji piyasalarınasunulması gerekmekte ve bu anlamda BTC önem arz etmektedir.IIABSTRACTStatus of the Caspian Sea was launched after signing of the agreement, whichis also known as an “Agreement of the Century”, on 20 September 1994, betweenAzerbaijan and Foreign Oil Companies Consortium (FOCC). While positivedevelopments have been attained toward the solution of the status issue, costal states,looking for alternative ways to export Caspian oil to the world markets, have signedinvestment agreements with foreign companies.In this study, by emphasizing on the economical structure and status of theCaspian Basin, approaches of coastal countries and attitudes of other states to this statusare examined. Alternative routes to export Caspian oil, and the Baku-Ceyhan Pipeline,the most important route that offers this oil to world markets, are investigated in termsof economical, social and other effects. Additionally, by evaluating investments andapplied strategies in this region, the future and integration of this region into worldmarkets are discussed.From the perspectives of the regional economy, the status of the Caspian Seahas to be settled. It is necessary to transfer oil from this region to the world energymarkets by alternative routes and in this sense, BTC is of great importance