Kur’an’da Allah-Kul (İnsan) ilişkisi

ÖZETTez, giriş kısmı ve üç bölümden oluşmaktadır.Giriş kısmında; İlişki kavramının anlamları açıklanmış, Kur'ân'da Allâh-kul ilişkisinin genel boyutu üzerinde durulmuş, Allâh'ın kuluna, kulun Allâh'a olan ilgisi ve Allâh-kul (insan) ilişkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Bu kısımda insanın yaratılış maksadı, yaratılışı, ilk insanın yaratılışı ve her insanın yaratılışı Kur'ân açısından incelenmiştir.Birinci Bölüm'de; Hidayet ve Tarifleri, Mertebeleri, İman ve Hidayet İlişkisi, Aklın İrşadı, İmanda Deliller Safhası, İmanda Yakîn Safhası, Gaybe Îmân, Şuhûdî Îmân, Îmânda His Safhası, Sekînet, İtmînân, Maiyyet, Kurbiyyet, Muhabbet, Sevginin Mahiyeti, Sebebleri, Kulun Allâh'ı Sevmesi, Allâh'ın Kulunu Sevmesi, Velâyet ve Muhabbet, İlham gibi konular ele alınıp incelenmiştir.İkinci Bölüm'de; İbâdet, Ubûdiyyet, İbâdetin Pskolojik Temelleri, İbâdetin Maksadına Göre Dereceleri, İstiâze, Besmele, Namaz, Dua ve İcabet ilişkileri ele alınmış, incelenmiştir.Üçüncü Bölüm'de; Rab, Rubûbiyyet, Terbiye, İbtilâ, Belâ, Dünyâ ve Ukbâda, Mükâfat ve Ceza İlişkileri incelenmiştir.Tezin vüs'ati nisbetinde konular genişletilmiş, nihayetsiz güç ve kudret sahibi Allâh Teâlâ'nın, evreni ve insanı yaratarak, insanı aklı ve ruhu ile eşref-i mahlûkat kılmış olduğu, eşyaya tasarrufta kendine halife yaptığı her şeyi insan için, insanı da kendini bilmesi ve sevmesi için yaratmış olduğu, insanı bu maksada ulaşabilmesi için de yardımını hiç esirgemediği onunla daima ilgilendiği ve ilişki içinde olduğu; sırası ile hilkat, hidayet, îmân, ibâdet, duâ, icâbet, sonunda ebedî mükâfat, cennet, nimet, sevgi, muhabbet, rıza ve saadet ilişkisi içinde olduğu belirtilmeye çalışılmıştır.Bilhassa çeşitli pskilojik sıkıntılar içinde bunalan günümüz insanının, muhtaç olduğu İlâhî rahmet ve yardıma, Kur'ân yoluyla nasıl ulaşılacağı vurgulanmaya çalışılmıştır.ABSTRACTTitle of thesis: God-servant (man) relation in the QuranDepartment: Basic Islamic sciencesMain branch of science: Commentary of the QuranAdvisor prof of thesis: Prof. Dr. Yakup ÇiçekPrepared by: Hidayet AközAcademic year of: 1998-1999This thesis consists of an introduction and three chapters.In Introduction, meanings of the notion "relation' were explained. It was dwelt on the general dimension of God-servant (man) relation in the Quran; God's interest in His servant (man) and servant's interest in God. Creation's aim of man, his creation, creation of the first man and each man have been studied.In the first chapter, spiritual guidance into the true faith and its definitions and its degrees; Guidance- faith relation; initiation of intellect; phases of arguments about faith; phase of certain knowledge about faith; faith to the invisible; visible faith; phase of sentiment about faith; serenity; peacefulness; being in his company; nearness; love; love's nature and its causes; servant's love of God; God's love of servant; sanctity and love; and divine inspiration etc... All these have been studied.In the second chapter, worship, prayers, servitude, psychological bases of worship; degrees of worship according to its aim; seeking shelter and protection; the formula of Basmala; prayers; invocation and forms of accepting have been studied.In the third chapter, the Lord, being Lord, education, addiction, proof, relation of reward and punition both in this world and hereafter have been studied.All these subjects have been expanded as well as possible. It has been pointed out that God made of man the pearl of creation and made of him God's substitute on earth, the caliph, creating the universe and the man. He created everything for man; and created man in order that he knows Him and he loves Him. It has been emphasized on creation, spiritual guidance into the faith; faith; worship, invocation, forms of accepting, at he end, an eternal reward, paradise, blessing, and favor, love and happiness. It has been especially pointed out how to reach, by following the way of the Quran, the divine mercy, grace and forgiveness that needs the man of nowadays, who is in the crisis