Kıraat ve tefsir boyutuyla vakf-ı lazım

Kur’ân-ı Kerîm’in tilâvetinde âyetlerdeki murâd-ı ilâhînin anlaşılabilmesini temin için mushaflarda yer verilen vakf alametlerine riayet edilmesi önem arz eder. Bu bağlamda değerlendirilen vakf alametlerinden birisi, ilk olarak Ebû Ca‘fer Muhammed b. Tayfûr es-Secâvendî’nin (ö. 560/1164) ihdas ettiği ve mushaflarda (م) remzi ile gösterilen vakf-ı lâzım’dır. Secâvendî’nin vakf tasnifi içerisinde en önemli vakf türü sayılan vakf-ı lâzım’ın inceleneceği bu çalışmada, öncelikle bu vakf türünün kavramsal çerçevesi, vakf-ibtidâ ilim tarihindeki yeri, önemi ve diğer vakf türleri ile olan benzerlikleri ve farklılıkları üzerinde durulmuştur. Daha sonra ülkemiz mushaflarındaki vakf-ı lâzım alameti bulunan âyetlerin kategorik tasnifi ve bu tasnife göre i‘râbü’l-Kur’ân, tefsir ve vakf-ibtidâ açısından detaylı bir şekilde tahliline yer verilmiştir. Böylece vakf-ı lâzım alameti bulunan yerlerdeki vakf gerekliliğinin gerekçesi tespit edilmeye çalışılmış ve bu gerekçeyi ihtiva eden bazı yerlerde farklı vakf yaklaşımlarının tercih edilmesinin muhtemel nedenleri değerlendirilmiştir. Bunun neticesinde vakf-ı lâzım ve diğer vakf alametleri ile ilgili bazı sorunlara dikkat çekilerek öneriler sunulmaya çalışılmıştır.--------------------It is important to observe stopping signs when reading the Qur’an in order to understand the divine message of God in the verses. One of these signs is waqf al-lāzim which is indicated with abbreviation (م) in the Qur’anic text and was first introduced by Abu Ja'far Muhammad ibn Tayfour Sajawandi (d. 560/1164). Waqf al-lāzim which regarded as the most important waqf type within Sajawandi's waqf classification will be examined in this study. Firstly, waqf al-lāzim's conceptual framework, importance, place in the history of waqf-ibtida’ discipline and its similarities and differences with other kinds of waqfs were emphasized. Later on, categorical classification of verses that contain waqf al-lāzim mark in the mushafs in Turkey and a detailed analysis of them in terms of i’rab al-Qur’an, exegesis and waqf-ibtida were included. Thus, it was tried to be determined the reasons for necessity of stopping at the points where waqf al-lāzim sign is existing; and possible reasons for not to be chosen the same waqf approach in some places were evaluated where the reasons for stopping is the same. As a result, some suggestions were made by pointing some questions and issues out about waqf al-lāzim and the other stopping signs