Türk-İran modernleşmesi çerçevesinde kadın

ÖZETBu çalışmada kadının bugün geldiği konuma ışık tutmak açısından, Türkiye ve İran’ın XIX. yüzyıldan, 1990’lı yıllara kadar geçen süre içerisinde, modernleşme sürecinde yaşadığı toplumsal, dini ve siyasi yapı karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Bu amaç doğrultusunda modernleşme sürecinde kadının toplumsal konumu merkeze konularak, her iki ülkenin gerçekleştirdiği hukuki reformlar, eğitim alanında yapılan yenilikler, iktisadi uygulamalar, giyim kuşam değişiklikleri ve kadın-erkek ilişkileri, üzerinde durulmuştur. Çalışmanın birinci bölümünde temel argüman olan modernleşme kavramı, Türkiye ve İran modernleşmesi süreçleri farklı tarihi dönemlere ayrılarak ana hatlarıyla aktarılmıştır. Türk modernleşmesi, III. Selim Dönemi ıslahatlarından başlatılırken, Cumhuriyet Türkiyesi üzerinde durulmuş, son olarak 1980 sonrası Türkiye’nin dışa açılması ve küreselleşmesi çerçevesinde modernleşme tartışılmıştır. İran modernleşmesinin tarihsel arka planında ise; Kaçar Dönemi ve Pehlevi Hanedanlığı Döneminde yapılan modernleşme girişimleri sıralandıktan sonra, 1979 İran İslam Devrimi ve sonrası yaşanan gelişmelere yer verilmiştir.Çalışmanın ikinci bölümünde ise; modernleşme kavramının pek çok tanımına yer verildikten sonra, modern toplumda kadının ataerkil sistem ve toplumsal cinsiyet olgusu etrafında şekillenen konumu tartışılmıştır. Modernleşme sürecinin simgesi olan kadının yeri, son olarak Kuran-ı Kerim ve Sünnette tespit edilmeye çalışılmıştır. Son bölümde ise tarihi dönemlere ayrılan Türk-İran modernleşme süreçlerinde, kadının toplumsal, siyasal, kültürel ve hukuki açıdan geçirdiği aşamalar ifade edilmektedir. Türkiye ve İran’da hemen hemen eş zamanlı iktidara gelen Atatürk ve Rıza Şah’ın izlediği modernleşme politikaları, iki ülkeyi ortak ve farklı yönler açısından incelemeye de olanak kılmıştır. ABSTRACTThe main target of the thesis is to shed light women status in today, social,religious and political structure performed modernization process from the 19thcentury until the 1990s both in Turkey and Iran are examined comparatively. For thispurpose, placing the center of the social position of women in the process ofmodernization, both two countries’ legal reforms, innovations in the field ofeducation, economic practices, clothing changes and male-female relationships, areemphasized.In the first part of the study, the concept of modernization which is the mainargument of the thesis, separating the main lines of the modernization process inTurkey and Iran, were transferred to different historical periods. While the Turkishmodernization is started with III. Selim Period of Reforms, focused on RepublicanTurkey, finally opening up and globalization of the post-1980 within the frameworkof Turkey's modernization was discussed. In the historical background of Iran'smodernization, after listing of the modernization initiatives in the Kaçar and PahlaviDynasty Period, the 1979 Iranian Islamic Revolution and the developments arelocated.In the second part, after the many definition of concept of modernization, thewoman’s status in the modern society that formed around the patriarchal system andgender phenomenon are discussed. Woman's place which is the symbol of themodernization process tried to be determined finally the Quran and Sunnah.In the last part of the study, in the modernization processes of Turkish-Iranianwhich are separated in historical periods, the women's social, political, cultural andlegal changes are expressed. Ataturk and Reza Shah's modernization policies thatalmost simultaneously came to power in Turkey and Iran, makes possible to examineto the in terms of common and different aspects of the two countries