Demokrat Parti’ nin Ortadoğu politikası

ÖZETOrtadoğu'nun sınırları kesin olarak tespit edilmeyip farklı tanımlar yapılsa da bilinen en önemli gerçek bu bölgenin tarihin başlangıcından beri jeopolitik, stratejik ve yer altı kaynakları yönünden çok önemli olduğudur. Bölge I. Dünya savaşından sonra Osmanlı devletinin hakimiyetinden çıkarak, 1920 San Remo konferansında İngiltere ve Fransa arasında manda rejimi altında paylaşılmıştır. II. Dünya savaşından sonra bölgedeki siyasi olayları yönlendiren en önemli faktör İsrail devletinin kuruluşu olmuştur. Bu tarihten sonra bölge Arap - İsrail sıcak çatışmalarına; büyük devletler arasında ise soğuk savaşa sahne olmuştur.Türkiye'nin bu dönemdeki Ortadoğu politikası bölgede Arap ülkeleriyle yakın ilişkiler içinde bulunma ve onların davalarını destekleme şeklinde olmuştur. Ancak bu dönem uzun sürmemiştir. Bu yakınlaşma artan Sovyet tehdidi, Türkiye'nin Batı ittifakına girme çabaları ve bunun bedeli olarak 1949 da İsrail'i tanımasıyla sona ermiştir. Çünkü önce Truman Doktrini ardından Marshall yardım planıyla Türkiye'nin ulusal çıkarını hızla Amerikan çıkarlarıyla özdeşleştirme yoluna girmesiyle, Türkiye bu politikasını terk etmiştir. Artık Türkiye'nin Ortadoğu politikası Amerikan çıkarları çerçevesinde şekillenmeye başlamıştır .II. Dünya savaşından sonra Türkiye dış konjektür ve iç politikadaki gelişmelerin etkisiyle yeniden çok partili hayata geçiyordu. Bu dönemin ilk partisi olarak Demokrat Parti 1946 da politika sahnesine çıkıyor ve 14 Mayıs 1950 seçimlerinde 27 yıllık tek parti dönemini yıkarak iktidara geliyordu. Muhalefet döneminde CHP'nin dış politikasını eleştiren Demokrat Parti'nin kendi programında da farklılık yoktur. Hatta partiler arası birlik bu dönemin özelliklerinden biridir. Yani CHP ve DP dış politikada hedef yönünden farklı olmayıp sadece aktiflik, cüretkarlık yönünden farklıdır. Demokrat Partinin İktidara gelmesiyle birlikte Türkiye'nin Arap ülkelerine yönelik Ortadoğu'daki siyaseti, aktif bir değişim içine girdi. Bu aktiflik aslında daha önce başlayan yakınlaşma çabalarının bir sonucu niteliğindeydi. Menderes'in Ortadoğu'ya yönelik bu aktif politikasının sebebi, Sovyetler Birliği'nin yakın dönemde önemi artan Ortadoğu'ya girme çabasının ABD ve Batılı devletler tarafından engellenmek istenmesiydi. Menderes hükümeti Batı ve Ortadoğu devletleri arasında dengeli bir siyaset izlemeye çalışırken, tek taraflı bir yol takip ediyordu. Bunun da gerçek nedeni, Menderes hükümetinin başlarda Ortadoğu ile ilgili belirgin politikasının olmayışıydı. Aslında Menderes'in belli bir politikasının olmayışı bir gerçekti,ama onun diplomasisinin temeli, Batılı ülkelerin Ortadoğu'da gelişen siyasi olaylara mümkün olduğunca katılımlarını sağlamaya dayanıyordu. Menderes, her iki güç dengesini görmüştü ve bu bölgede ortaya çıkan güç boşluğunu Türkiye'nin hedeflerine yararlı bir şekilde kullanmaya yönelik çaba sarf ediyordu.Menderes hükümeti Ortadoğu politikasına yön veren üç temel hedef vardır: a)Ortadoğu'da istikrarın ve güvenliğin korunmasıb)Arap ülkeleri ile İsrail arasındaki anlaşmazlığın tatmin edici bir çözüme ulaştırılmasıc)Komünizmin bu "hassas bölgeye" girmesini engellemek için etkili güvenlik sisteminin yaratılmasıBu Ortadoğu politikası çerçevesinde Türkiye bölgedeki devletlerden Irak ve Ürdün ile 14 Temmuz 1958'de ki ihtilallere kadar iyi ilişkiler içerisinde olmuştur. Mısır ve Suriye ile ise, bu devletlerin Sovyet denetiminde hareket etmeleri nedeni ile zaman zaman gerginlikler yaşanmıştır.Demokrat Parti'nin Ortadoğu politikası sonucu değil konjektür gereğidir. Bununla birlikte Adnan Menderes mevcut durumda aktif bir rol almaya çalışmıştır. Demokrat Partinin izlediği Ortadoğu Politikası ABD - Batı ülkeleri ile ilişkilerini geliştirirken bölge ülkeleriyle ilişkilerini zedelemiştir. Demokrat Parti 1958 Irak darbesiyle bölgedeki tek Arap destekçisini de kaybetmiş ve Ortadoğu Politikasının Araplara "abilik" yapma kısmı iflas etmiştir. SUMMARYSince the definite borders of the middle east hasn't been strictly determined and there are several different definitions about it, the most important reality known about here is that the middle east is very important in sense of the geopolitics,strategy and the richness of the its underground sources, since beginning of the history. The region released from the OtomanSovereignity after the first world war and in the San Remo Conference (1920) it was shared between England and France under a mandatery regime.After the World War 2 the most effective political factor that leads the events in this region has been the establishment of the Israeli government. Since this date, the area witnessed hot conflicts between Arabs and Israel , also cold conflicts among the great powers. Turkey's middle east politics had been in a direction that making close relationship with Arabian governments and supporting their allegations. However it didn't last too long. This getting closer with them ended by the increasing Soviet threat,Turkey's attempt to enter the West Alliance and as a price of this accepting the existing of İsraeli government. Additionally by the Truman Doctrine and then the Marshall helping project Turkey's national self-interests started to become identical with the America's own interests. Because of these, Turkey abandoned its approach to the area. From then on Turkey's middle east politics started to take shape in accordance with the America's self - interests. After the world war 2 Turkey was transferring into the poly-party system again by the effects of foreign conjuncture and the developments of the internal affairs. Democratic Party was getting into the politic stage in 1946 and in 14 May 1950 was coming to the power , demolishing the 27 year long period of single party. However it used to criticize the CHP's foreign affairs severely when it was the opposition party, there is no difference in its own party programme. İn fact the association between the parties was one of the main characteristics of that period. That is to say ,the CHP and the DP aren't different in sense of foreign politics' goal but in sense of activeness and boldness. By the DP's coming to the power ,Turkey's middle east politics towards the Arab states changed into an active transformation. Actually this activeness which was started beforehand was a consequence of attempts for getting closer to that world. The aim of Menderes' this active middle east politics was that America's and West's will of preventing the Soviets who wanted to enter the middle east of which value had been gradually rising then. Menderes' government was nourishing a unilateral way while it was trying to make a balanced policy between West and Arab governments. The real reason of this was that in fact there wasn't any clear policy about middle east by Menderes' government. Actually having no political approach was true but Menderes' fundamentals of diplomacy were based on making the western governments get involved in middle east affairs as much as possible. He saw the both two balance of power and was attempting towards to make benefit for Turkey's aims from any lack of power existing in this region. There are three main aim of Menderes' government that leads its middle east policy: a) Proving stability and security in the areab) Obtaining satisfactory solutions for conflictions between İsraeli and Arab governments. c) Establishing an effective security system in order to prevent communism to enter this touchy region. In the limits of this policy Turkey made close relationships with Jordan and Iraq until the revolutions in 14 July 1958, but with EGYPT and Syria there occasionally was some high tensions because of their positions under the Soviet control.This activeness doesn't come from Democrat Party'