Anadolu’daki desen atkılı yöresel dokumaların desenlendirme tekniklerinin incelenmesi

ANADOLU’DAKİ DESEN ATKILI YÖRESEL DOKUMALARIN DESENLENDİRME TEKNİKLERİNİN İNCELENMESİDokumacılık Anadolu kültürünün zenginliklerinden birini oluşturan, köklü geçmişe sahip önemli bir üretim alanı ve el sanatı dalıdır. Tarih öncesi çağlardan günümüze ihtiyaçlar doğrultusunda gelişerek var olan bu sanat aynı zamanda toplumların ifade aracı, yaratım dili olmuştur. Zamanla gelişen değişim isteği, deneysel arayışlar, kişisel beğeni ve süsleme merakı Anadolu’da bugünkü desenli kumaş çeşitliliğini oluşturmuştur. Anadolu, değişen ve gelişen bu yaratıcılık eylemi ile birçok desenlendirme yöntemi ve bu yöntemlere bağlı yöresel teknikler kazanmıştır. Bu çalışmada, desenli kumaşlar özellikle dokuma tekniğiyle atkıdan desenlendirme yöntemi açısından ele alınmaktadır. Amaç, dokumanın olanaklarını, özgür ve özgün bir tavır ile geliştiren insan yaratıcılığının sonsuz olduğunu, somut örneklerle görselleştirmek ve yapısal özellikleri irdelenip yöresel kimlik kazanan bu örneklerin sürdürülebilmesi için, desenlendirme yöntemi ve yüzey şekillendirme tekniklerinin önemine dikkat çekmektir. Yapılan araştırma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Arkeolojik veriler ışığında dokumacılığın doğuşu, dokuma malzemeleri (hammadde), kullanılan temel araç gereçlerin kısa tarihçesine yer verilmiştir. İkinci bölümde pilot il olarak seçilen Burdur üzerinden anlatılan yöntem için yörenin dokumacılık tarihi ayrıca incelenmiştir. İkinci bölümde, Anadolu’da yerel dokuma yöntemlerinden biri olan atkıdan ikinci bir ipliğin zemin yapıya dahil edilmesiyle yapılan desenlendirme tekniği anlatılmaktadır. Burdur başta olmak üzere seçilen beş ayrı yörenin (Muğla-Yeşilüzümlü, Karabük-Eflani, Kastamonu-Selalmaz, Sinop-Boyabat ve Bayburt) (bk. EK 3) dokumaya hazırlık aşaması, kullanılan tüm malzemeler ve desenlendirme yöntemi ayrıntılı bir şekilde anlatılmış, yörelerden temin edilen kumaşların görsel ve fiziksel analizleri yapılarak tablolar ile değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde, aynı desenlendirme yöntemi ile yapılmış farklı kalitedeki kumaşlar desenlendirme özelliklerine, hammaddelerine ve kullanım alanlarına göre incelenmiş, desenlendirmedeki teknik farklılıkların karşılaştırmaları yapılarak tablolar üzerinden değerlendirilmiştir. --------------------Weaving, having a deep-rooted history, is an important method of textile production and type of handicrafts. From prehistoric time to the present day it has existed and developed in line with requirements as a means of expression and creation. The desire for change, experimental searches, personal admiration and interest in adornment have composed current diversity of patterned fabrics in Anatolia. With its changing and developing act of creation, Anatolia gained numerous patterning methods and local techniques related to these methods. In this study, patterned fabrics are examined especially in terms of weft patterning weaving technique. The aim of this study is visualizing the infinity of human creativity that develops the possibilities of weaving with its free and genuine attitude through concrete examples and drawing attention to the importance of patterning methods and face shaping tehniques by examining their structural characteristics to ensure sustainability of these local identities.This study consists of three chapters. In the first chapter, in the light of archeological input, a brief history of the birth of weaving, its raw materials and basic tools are included. In the second chapter, local weaving history of Burdur which is chosen as pilot province is examined regarding to weft facing techniques. In addition to this, one of Anatolian local weaving methods in which second weft yarn is included on the ground as a patterning technique is examined in the second chapter. Weaving preparatory process, raw materials and patterning techniques of five selected regions (Muğla-Yeşilüzümlü, Karabük-Eflani, Kastamonu-Selalmaz, Sinop-Boyabat ve Bayburt)in particular to Burdur are discussed in detail and visual and physical analyses of local fabrics obtained from these regions are evaluated using tables. In the third chapter, fabrics in different qualities, being weaved with the same patterning technique, are examined according to their raw materials and areas of use and evaluated by comparing technical differences in patterning using tables