Genç yetişkinlerde babanın belirsiz kaybının aile sistemi ve bireysel psikolojik örüntüler bağlamında incelenmesi: danışmanlık psikolojisi perspektifinden karma bir araştırma

Anahtar Kelimler : Belirsiz Kayıp, Sınır Belirsizliği, Geleneksel Ebeveynlik, Baba Ret/Kontrol, Psikolojik DayanıklılıkÖZETBu araştırmada genç yetişkinlerde babanın belirsiz kaybının aile sistemi ve bireysel psikolojik örüntüler üzerindeki etkileri: danışmanlık psikolojisi perspektifinden incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışma, nitel ve nicel araştırma metotlarının bir arada kullanılması ile karakterize edilen karma yöntemler araştırma modeli üzerine yapılandırılmıtır. Araştırmanın nitel aşamasında gömülü teori yaklaşımından, nicel aşamasında ise ilişkisel tarama modelinden yararlanılmıştır. Araştırmanın nicel aşamasında yaşları 18-33 arasında değişen ve Marmara Üniversitesi, Trakya Üniversitesi, Kafkas Üniversitesi, Minnesota Üniversitesi, Maltepe Üniversitesi ve Balıkesir Üniversitesi’nde öğrenim gören toplam 931 genç yetişkine ulaşılmıştır. Nicel aşamaya katlılan 931 genç yetişkin arasından gönüllü olan ve Ebeveyn Kabul Red/Kontrol Ölçeği puan ortalaması 42 ve üzerinde olan toplam 31 genç yetişkin araştımanın nitel aşamasının öneklem gurubunu oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak, nitel aşamada araştırmacı tarafından geliştirilen “Görüşme Soru Listesi”, nicel aşamada ise “Kişisel Bilgi Formu”, “Ebeveyn Kabul-Ret/Kontrol(Baba-Kısa Form)”, “Yetişkin Kişilik Değerlendirme Ölçeği” ve Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nden yararlanılmıştır. Verilerin analizinde nitel aşama için “MaxQDA-10” bilgisayar programından yararlanılarak gömülü teorinin veri analiz aşamaları takip edilmiştir. Nicel aşamada ise SPSS-17 paket programından yararlanılmış ve araştırmanın amaçları doğrultusunda Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı, Tek Yönlü Varyans Analizi (0ne-Way ANOVA) ve Eşzamanlı Çoklu Regresyon Analizi teknikleri kullanılmıştır. Nitel veriler için yapılan analizler neticesinde, geleneksel ebeveynlik rollerini benimseyen babaların belirsiz kayıp olarak algılandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Babaların geleneksel baba olma özelliklerinin şekillenmesinde toplumsal cinsiyet rollerinin, babaların kendi babalarıyla olan ilişkilerinin, çekirdek aile görünümündeki işlevsel geniş aile ilişkilerinin ve sosyo-kültürel dinamiklerin etkin bir şekilde rol oynadığı tespit edilmiştir. Babaların belirsiz kayıp olarak algılanmasının aile sistemine sınır belirsizliği şeklinde yansıdığı ve dolayısıyla ile ilişkilerinin zayıfladığı uyumsuz hale geldiği saptanmıştır. Babalarını belirsiz kayıp olarak algılayan ve sınır belirsizliğini ile çevrili bir ailede yetişen genç yetişkinlerin ortak psikolojik özelliklerinin güvensizlik (özgüven eksikliği, başkalarına karşı güvensizlik), depresif semptomlar (sebepsiz yere hüzünlenme ve ağlamaklı olma, karamsarlık ve umutsuzluk, sebebi bilinmeyen kaygı ve korku), duygu dışavurum durum sorunları (duygularını bastırma ve hissizlik, duygularını maskeleme), içe kapanma (çekingenlik, kendini ortaya koyamama/ifade edememe), öfke, yalnızlık- sahipsizlik hissi, eksiklik ve yetersizlik duygusu, uykuya dalma güçlüğü, erken olgunlaşma: güçlülük hali olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın nicel aşamasında yapılan eşzamanlı regresyon analizi sonuçları algılanan baba ret/kabul özelliğinin genç yetişkinlerin psikolojik dayanıklılıklarını (kendilik algısı, gelecek algısı, yapısal stil, sosyal yeterlilik, aile uyumu ve sosyal kaynaklar) ve saldırganlık, bağımsızlık, olumsuz öz-saygı, olumsuz öz-yeterlilik ve duygusal tepkisizlik kişilik özelliklerini anlamlı şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları ise baba ret/kontrol algısı yüksek düzeyde olan genç yetişkinlerin psikolojik dayanıklılıklarının (kendilik algısı, gelecek algısı, yapısal stil, sosyal yeterlilik, aile uyumu ve sosyal kaynaklar) baba ret/kontrol algısı düşük ve orta düzeyde olan genç yetişkinlere göre daha düşük olduğu ortaya çıkarmıştır. Son olarak yapılan tek yönlü varyans (ANOVA) analizi sonucunda baba ret/kontrol algısı yüksek düzeyde olan genç yetişkinlerin baba ret/kontrol algısı bakımından orta ve düşük düzeyde yer alan genç yetişkinlere göre saldırganlık, olumsuz öz-saygı, olumsuz öz-yeterlilik ve duygusal tepkisizlik kişilik özelliklerinin daha yoğun olduğu buna karşın daha az bağımsız olduklarını sonucuna ulaşılmıştır. ABSTARCTThe purpose of this study is to investigate the impact of fathers’ perceived ambiguous loss on family system and individual psychological patterns from a counseling psychology perspective. Specifically, the proposed study aims to explore the relationship between young adults’ ambiguous loss experiences and fathers’ attitudes as well as how father attitudes affect family systems and young adults’ psychological patterns. This study was structured on mixed-methods design, which is characterized by the use of both quantitative and qualitative methods in a single study. In the qualitative phase of study, “Grounded Theory” design and in quantitative phase of study, “Rational Screening Model” were utilized as research methodologies. For the quantitative art of study, 931 young adults (ages ranged from 18 to 33) were randomly selected from students studying at various departments of Marmara University, Trakya University, Kafkas University, Maltepe University, Balıkesir University and University of Minnesota. Thirty-one volunteers from the 931 whose Parental Acceptance-Rejection/Control scores were 42 points and above were, chosen as the sample of qualitative part of study. The qualitative data were collected via the “Interview Question List” which was designed by the researcher by using peer debriefing. "Personal Information Sheet", "Parental Acceptance-Rejection/Control Questionnaire-Father Short Form" (PARQ/C), “Personality Assessment Questionnaire” (PAQ), and “Resilience Scale for Adults” (RSA) were used as quantitative data gathering tools.The software MAXQDA-10 was applied to analyze the data that collected via semi-structured interviews. All qualitative data was analyzed in accordance with the grounded theory analysis stages: open, axial and selective coding. In the quantitative analysis of data, the Statistical Package for the Social Sciences (SPSS–17) was utilized. The obtained quantitative data was assessed through statistical analysis such as correlation analysis, regression analysis and variance analysis The result of qualitative data analysis demonstrated that fathers who display traditional parenthood characteristics including breadwinner, masculine, authoritarian, emotionally distant, and aloof were perceived as ambiguous loss in the eyes of their young adult offspring’s. Moreover, the results indicated that traditional gender stereotypes, fathers’ relationships with their own fathers, relationships within the nuclear family that serve as functional extended family, and socio-cultural dynamics play important role in shaping traditional parenting characteristics of fathers. Further, it was found that perceiving ambiguous loss towards father lead to development of boundary ambiguity which frays out family ties and relations within the family system. In addition, results revealed that sense of insecurity (lack of self confidence, mistrustfulness) depressive symptoms (pessimism, hopelessness, sadness and tearfulness without any reason, anxiety and fear with unknown cause) emotion expression problems (dissimulation, apathy), introversion (inability of self-expression, shyness) anger, sense of loneliness, feeling of inadequacy, sleep problems, psychological maturation were common psychological patterns of young adults who perceived ambiguous loss towards fathers and who grew up in the family system surrounded by boundary ambiguity In the quantitative phase of study it was found that young adults’ psychological resilience; perception of self, perception of future, structured style, social competence, family cohesion, social resources and their personality traits; hostility, dependence, negative self-esteem, negative self-adequacy, emotional unresponsiveness, emotional instability, and negative worldview were predicted by perceived father’s rejection/control. One-way ANOVA results showed that young adults’ psychological resilience; perception of self, perception of future, structured style, social competence, family cohesion, social resources and their personality traits; hostility, dependence, negative self-esteem, negative self-adequacy, emotional unresponsiveness, emotional instability, and negative worldview scores were significantly different according to perceived fathers’ rejection/control levels. Key Words: Ambiguous Loss, Boundary Ambiguity, Traditional Parenthood, Paternal Acceptance Rejection/Control, Psychological Resilienc