Merkez bankalarında iç denetim uygulamaları: örnek bir iç denetim modeli önerisi

ÖzetDünyada 1990 ve 2000’li yıllardaki büyük çaplı finansal kriz yaratan olayların ardından çeşitli ulusal ve uluslararası otoriteler bir araya gelerek iflasların sebeplerini açıklamaya çalışmışlar ve gelecekte bu tür olayların yaşanmasını önlemek adına bir takım prensip ve ilke kararları almışlardır. Çalışmalar neticesinde finansal krizlere yol açan hususlardan birisinin de iflas eden şirketlerin bir kısmında etkin bir iç denetim sisteminin bulunmamasının olduğu görülmüştür. Günümüzde geçerli olan etkin ve modern bir iç denetim fonksiyonunun temel amacı kuruma değer katmak, kurumun amaç ve hedeflerine ulaşılmasına hizmet etmek, bu amaca ulaşılması için kurum bünyesinde oluşturulan risk yönetimi, kontrol ve yönetim sistem ve süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunmaktır.Merkez Bankalarının asli fonksiyonlarına ilişkin süreçlerde modern bir iç denetim yaklaşımı ile gerçekleştirilecek denetimlerin şu önemli katkıları sağlaması beklenmektedir: Üzerlerinde rekabetçi baskı bulunmayan ve tekel konumunda bulunmaları sebebiyle uygulamalarını kendileri ile aynı durumda olan merkez bankaları dışındaki ulusal ya da uluslararası uygulamalarla karşılaştırma imkanı bulunmayan merkez bankalarında bu eksiklik, modern bir iç denetim biriminin oluşturulması ile giderilebilecektir. Denetçilerce asli fonksiyonlara ilişkin karar alma sürecindeki mevcut iç kontrol sisteminin yeterliliği ve etkinliği bağımsız bir şekilde ve genel kabul görmüş, objektif kriterlere dayalı bir metodoloji çerçevesinde değerlendirileceğinden Banka’nın karar alma mekanizmasının güvenilirliği ve etkinliği artacak, bu durum Merkez Bankasının kredibilitesinin artmasına olumlu katkıda bulunacaktır. Bankanın risk yönetimi sisteminin de yeterliliği ve etkinliği denetçilerce değerlendirileceğinden Kurumun imaj, itibar ve kredibilitesini olumsuz etkileyebilecek riskler hakkında üst yönetimin zamanında ve doğru bir şekilde bilgi sahibi olması sağlanacaktır. AbstractAfter the enormous financial crises and corporate failures in 1900’s and 2000’s around the world, various national and international authorities come together in order to discover the reasons of such crises and try to establish some principles for preventing them in the future. As a result of these studies it is found that one of the reasons leading to such economic crises and failures is the lack of an effective internal audit system in some of the bankrupted entities. Today, fundamental goals of an effective and modern internal audit activities are adding value to entity, helping to achieve its goals and objectives and to attain this goal by assessing the effectiveness and the efficiency of the entity-wide risk management, control and management systems and processes and at the end suggesting recommendations in order to develop and improve these systems and processes.Internal audits conducted based on an effective and modern audit perspective in the central banks are expected to provide these important contributions: Since the lack of competitive pressure on the Central Banks and their monopoly position creates a natural deficiency on central banks about comparing their activities with national or international practices other than other central banks around the world. Such deficiency can be overcomed by establishing an effective and modern internal audit function Assessing the adequacy and effectiveness of internal control systems according to a systematic methodology based on objective and generally accepted criteria will give chance to improve the adequacy and effectiveness of the Banks’ decision making process and have a positive effect on increasing the Central Banks’ reputation. Also after the adequacy and the effectiveness of the Bank’s risk management systems being assessed by the internal auditors, senior managers will be able to receive a true and objective information about the risks and take proper actions that may negatively effect the reputation, image and credibility of the Bank