Görüngübilim ve estetik

TEZİN ÖZETİ20. yüzyılın en önemli, akımlarından olan görüngübilim, kurucusu Husserl'den sonra onun öğrencileri tarafından çeşitli alanlara uygulanmıştır. Görüngübilim şeylerin özlerini araştıran bir yöntemdi. Bu yöntemin estetiğe uygulanmasıyla görüngübilimsel estetik doğmuştur. Bu yöntemi estetik alana uygulayan isimlerin başında Geiger, Pfander, Ingarden gibi filozofları görürüz. Ancak bunların Husserl'in felsefesine aynen bağlı kaldığını söylenemez. Görüngübilimsel estetiğe göre görüngübilimin yöntemlerini gerçekleştirmek için yapılması gereken ilk önce estetik özneyi hazırlamaktır. Öznenin doğru bir sezgi uygulayabilmesi için, onun uygun duruma getirilmesi gerekir. Yoksa bir sanat yapıtına hemen bakmayla onun özü görülemez. Özneden beklenen ise, varoluşunu ayraç içine alarak kökten bir önyargısızlıktır. Sonra estetik nesnenin hazırlanması gerekir. Estetik nesneyi, onda genel olan özü sezebilmek için, doğru bir duruma getirmek gerekir. Kuşkusuz görüngübilimsel estetiğin en temel aracı indirgemedir. Bu ise ayraca alma (görüngülerin rastlantısal teklikleri ile ilgili koşulları ayraca alma, psikolojik yaşantılarla ilgili ayraca alma, tarihle ilgili ayraca alma), epokhe ve en sona görüleme ile tamamlanan bir işlemdir. Ayraca alma yapıtın kendi varlığı dışındaki her şeyden, hangi yer ve zamanda, yani nerede, kim tarafından nasıl, ne zaman, hangi koşullar altında yazıldı ya da oluşturuldu soruları, sanatçının yaşam öyküsü, sosyal statüsü, başka yazarların, sanatçıların o yapıt hakkındaki kanaatlerinden soyutlanarak ayraç içine alınır. Ayraca alınan bu olgulara epokhe uygulanır. Epokhe ayraca alınan bu olguları bir ret değil bir geçersiz sayma, kullanmama ve lehte yahut aleyhte olmayan bir önyargısızlıktır; onları belli bir süre askıda bırakmadır. Görüleme, indirgeme işlemi tamamlandıktan sonra yapılan çözümlenin ardından sezgiyle kavranarak geçekleştirilir. Sezgi, görüngübilimsel estetiğin en temel görüleme aracıdır. Görüngübilimci yalnızca neyi görüyorsa onu yazar, onu dile getirir. SUMMARY OF THESISPhenomenology is one of the most important philosophical schools in the 20.th century and after Husserl, who is the founder of the school, this theaching had been applicated by his students on several areas. Phenomenology is a method that trys to find out the essence of things, and phenomenologic aesthetics was formed by the way of applicating of this method on Aesthetics. The most important names who applicated the method on aesthetics are Geiger, Pfander, ingarden.According to phenomenologic aesthetics, the first thing to do to realise the method of phenomenology is to prepare the aesthetic subject. Otherwise it is impossible to see immediately the essence of any art just by looking it. What we expect form subject is to leave all of his/her prejudices. After that it is necessary to prepare the aesthetic object, and we have to put it in proper position to realise it's essence.The basic task of phenomenology is reduction and this task is completed in the proccess of putting in brackets, and epocke and the last experimentation. In the proccess of putting in brackets work of art is handled independently from the existence of other things and from questions of time, place, artist, biography and social statue of artist, conditions and opinions of other authers about it. Epocke is applicated on these facts, and it is not to reject these facts but is unprejudiced position. Experimentation is realised by the way of intution after analyses which is done after the work of reduction is finished. In phenomenology intution is the most basic instrument of experimentation. Phenomenologer writes and express what he/she sees